Đề tài nghiên cứu khoa học về kỹ năng thuyết trình
|
Show
Nội dung và quy trình phát triển kỹ năng thiết kế, tổ chức hoạt động giáo dục cho sinh viên đại học sư ph... 6 0 1 Một số vấn đề đổi mới chương trình nội dung và phương pháp dạy học môn Triết học cho sinh viên cao học và nghiên cứu sin... 5 0 0 Hình thành năng lực nghề cho sinh viên dựa vào nghiên cứu trường hợp trong dạy học môn giáo dục học ở trường Đại học Sư... 10 0 3 Hoạt động và vai trò của hội đồng niên trong việc tổ chức hội giỗ tổ đúc đồng Đại Bái, Gia Bình, Bắc Ninh 6 0 0 Summary of doctoral dissertation of educational science: Organnizing activity Problem - Based Learning in teaching Ecolo... 27 0 0 HNUE JOURNAL OF SCIENCE Educational Sci., 2017, Vol. 62, Iss. 9, pp. 204-212 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn DOI: 10.18173/2354-1075.2017-0166 THỰC TRẠNG KĨ NĂNG THUYẾT TRÌNH CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI Trương Thị Hoa, Nguyễn Thuỳ Linh Khoa Tâm lí Giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Kĩ năng nói và thuyết trình là một trong những kĩ năng cần thiết của sinh viên nói chung và đối với sinh viên sư phạm nói riêng. Theo kết quả điều tra trên 200 sinh viên năm K65 của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho thấy kĩ năng nói và thuyết trình của sinh viên ở mức độ trung bình và yếu. Nguyên nhân chủ yếu là do bản thân sinh viên chưa tích cực, chủ động trong việc rèn luyện kĩ năng này. Từ khóa: Sinh viên, thuyết trình, kĩ năng thuyết trình, rèn luyện kĩ năng thuyết trình. 1. Mở đầu Kĩ năng thuyết trình là một trong những kĩ năng rất cần thiết để đem lại sự thành công cho mỗi người trong các công việc học tập, nghiên cứu cũng như các hoạt động, giao tiếp xã hội. Kĩ năng thuyết trình gây được sự chú ý trong giáo dục đại học và kinh doanh, vì nó chính là một trong các năng lực cốt lõi của một chuyên gia [6]. Công trình [5] đã chỉ ra rằng kĩ năng thuyết trình cần có sự kết hợp việc đọc, viết và trình bày một cách khoa học. Trước tiên sinh viên cần phải có kĩ năng đọc như lựa chọn thông tin và giải thích thông tin một cách tường minh, tiếp theo, viết, sinh viên có kĩ năng xử lí thông tin, ghi chép, tổng hợp và khái quát. Sau khi làm chủ được hai giai đoạn đầu tiên, sinh viên có thể học cách trình bày kết quả bài viết của mình bằng miệng. Kĩ năng thuyết trình là sự kết hợp của kĩ năng ngôn ngữ, kĩ năng lập luận và kĩ năng trình bày. Do đó qua việc rèn luyện kĩ năng này sinh viên sẽ có khả năng tư duy logic, lập luận chặt chẽ, tổng hợp, khái quát vấn đề và sáng tạo. Rèn cho sinh viên có khả năng nói lưu loát, thuyết phục và tự tin. Công trình [2, 6] nghiên cứu các cách thức và phương pháp giảng dạy nhằm phát triển kĩ năng thuyết trình cho sinh viên bằng cách phát triển các kĩ năng phản xạ trong môi trường học tập trực tuyến, thiết kế và phát triển các bài giảng đa phương tiện chuẩn, các hoạt động thức tế và các phản hồi của sinh viên. Nghiên cứu [7] đã đề cập đến thực trạng kĩ năng mềm của sinh viên đại học Sư phạm. Nghiên cứu đã chỉ ra 20 kĩ năng mềm: kĩ năng tự đánh giá, kĩ năng hoạch định mục tiêu cuộc đời, kĩ năng thuyết trình. . . Kết quả cho thấy sinh viên khá thuần thục ở một vài kĩ năng nhưng đa phần SV còn khó khăn, lúng túng khi thực hành các kĩ năng mềm. Trong nghiên cứu [4] đã nghiên cứu kĩ năng thuyết trình bằng tiếng anh của sinh viên năm thứ ba khoa tiếng anh trường đại học ngoại ngữ đại học đà nẵng. Nghiên cứu đã chỉ ra kĩ năng cần thiết trong quá trình thuyết trình đó là Kĩ Ngày nhận bài: 15/4/2017. Ngày nhận đăng: 22/8/2017 Liên hệ: Trương Thị Hoa, e-mail: 204 Thực trạng kĩ năng thuyết trình của sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội năng làm việc nhóm; Kĩ năng giao tiếp; Kĩ năng tổ chức: nắm rõ cấu trúc của một bài thuyết trình để tổ chức sắp xếp một bài thuyết trình logic, rõ ràng, và mang tính thuyết phục cao. Tư duy phản biện, Khả năng thiết kế và sử dụng những dụng cụ trực quan hỗ trợ cho bài thuyết trình; Khả năng sử dụng ngôn ngữ hình thể trong khi thuyết trình. Đặc biệt nghiên cứu đã chỉ ra những lỗi mà sinh viên mà sinh viên thường mắc phải khi thuyết trình đó là: Tổ chức một bài thuyết trình; thiết kế và sử dụng dụng cụ trực quan hỗ trợ cho bài thuyết trình và khả năng sử dụng ngôn ngữ hình thể còn rất hạn chế. Như vậy các nghiên cứu trên đã đề cập đến kĩ năng thuyết trình nhưng chưa đưa ra được những tiêu chí cụ thể để đánh giá. Trong nghiên cứu này, chúng tôi nghiên cứu các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình và mức độ đạt được các tiêu chí đó ở sinh viên. Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ đạt được các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên trường đại học sư phạm còn yếu. Đa phần sinh viên chưa tự tin khi thuyết trình. Ngôn ngữ trình bày không có điểm nhấn, thiếu tính thuyết phục. Trên cơ sở những hạn chế trên, chúng tôi đưa ra những biện pháp hợp lí và khả thi giúp sinh viên rèn luyện kĩ năng thuyết trình một cách tốt nhất. 2. Nội dung nghiên cứu Trong nghiên cứu này, chúng tôi khảo sát kĩ năng thuyết trình của 200 sinh viên năm K65 của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội bằng các phương pháp cơ bản như phương pháp điều tra, phương pháp phỏng vấn, phương pháp quan sát và phương pháp nghiên cứu sản phẩm. Nghiên cứu này chỉ rõ mức độ kĩ năng thuyết trình của sinh viên và các nguyên nhân ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình của sinh viên. Kết quả nghiên cứu được thể hiện ở các nội dung sau: 2.1. Nhận thức của sinh viên về vai trò của việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình Với nội dung này, sinh viên đã nhận thức được ý nghĩa quan trọng và cần thiết của việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình. Kết quả được thể hiện ở bảng dưới đây: Bảng 1. Nhận thức của sinh viên về vai trò của việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình STT 1 2 3 4 Nhận thức của sinh viên về vai trò của kĩ năng thuyết trình Rất cần thiết Cần thiết Ít cần thiết Không cần thiết Tổng số SL % 125 62.5 75 37.5 0 0 0 0 Qua kết quả ở bảng trên cho thấy: Tất cả sinh viên đều nhận thức được sự cần thiết của kĩ năng thuyết trình. Trong đó có 62.5% sinh viên cho rằng là rất cần thiết, còn lại là 37.5% sinh viên cho rằng là cần thiết. Qua trao đổi, sinh viên Nguyễn Văn H cho biết: Kĩ năng này rất cần thiết với em, vì nếu em có được kĩ năng này thì em sẽ tự tin đứng trước bạn bè để nói, không còn ngại ngùng, xấu hổ nữa. Còn sinh viên Nguyễn Thuỳ L cho rằng: Sau này trở thành một giáo viên, kĩ năng thuyết trình sẽ giúp cho người giáo viên giảng bài hay hơn và hấp dẫn hơn. Như vậy sự cần thiết mà sinh viên đưa ra không chỉ giúp cho hoạt động giao tiếp mà còn giúp cho hoạt động giảng dạy sau này. 2.2. Mức độ kĩ năng thuyết trình của sinh viên trước khi rèn luyện Ở nội dung này, sinh viên tự đánh giá mức độ về kĩ năng thuyết trình của bản thân. 205 Trương Thị Hoa, Nguyễn Thuỳ Linh Ngoài sự tự đánh giá của sinh viên, giáo viên đánh giá kĩ năng thuyết trình qua sản phẩm của sinh viên với các tiêu chí sau: TT Điểm tối đa Nội dung, tiêu chí đánh giá sản phẩm Giới thiệu bản thân (họ tên, khóa/đơn vị) và chủ đề bài thi nói/thuyết trình. Nội dung bài thi nói/thuyết trình (có tính khoa học, giáo dục, cấu 2 trúc lôgic, lập luận chặt chẽ. . . ). Ngôn ngữ nói/thuyết trình (âm lượng, kiểm soát tốc độ, điểm nhấn, 3 phát âm chuẩn. . . ). Trang phục và ngôn ngữ cơ thể (ánh mắt, cử chỉ, biểu lộ cảm xúc, sự 4 di chuyển. . . ) 5 Phương pháp thuyết trình (kết hợp sử dụng phương tiện, hình ảnh...) Tổng điểm (tính theo thang điểm 100, lấy tổng số điểm chia cho các nội dung và làm tròn đến hai số thập phân) 1 Điểm thực tế 10 25 30 25 10 100 Kết quả tự đánh giá của sinh viên và đánh giá của giáo viên về kĩ năng thuyết trình được thể hiện ở bảng dưới đây: STT 1 2 3 4 5 Bảng 2. Mức độ kĩ năng thuyết trình của sinh viên trước khi rèn luyện Mức độ kĩ năng thuyết trình của sinh viên trước khi rèn luyện Rất tốt Tốt Khá Trung bình Yếu Sinh viên tự đánh giá SL 0 4 45 54 97 % 0 2.0 22.5 27 48.5 Đánh giá của giáo viên SL 0 0 30 48 122 % 0 0 15.0 24.0 61.0 Qua bảng trên cho thấy, kĩ năng thuyết trình của sinh viên là chưa tốt. Tuy nhiên đánh giá về kĩ năng thuyết trình của sinh viên cao hơn so với đánh giá của giáo viên. Cụ thể: Cả giáo viên và sinh viên đánh giá không có sinh viên nào có kĩ năng thuyết trình của bản thân là Rất tốt; Đánh giá ở mức Tốt thì sinh viên tự đánh giá là 2.0%, và giáo viên đánh giá thì cũng không có em nào ở mức đó cả; mức độ Khá sinh viên tự đánh giá là 22.5%, trong khi đó giáo viên các em đạt ở mức này là 15%; đánh giá ở mức độ Trung bình thì sinh viên tự đánh giá là 27%, giáo viên đánh giá là 24%; và ở mức độ Yếu thì sinh viên tự đánh giá là 48.5%, trong khi đó con số này ở giáo viên là khá cao 61.0%. Qua quan sát các em thuyết trình, chúng tôi nhận thấy đa phần các em còn yếu kĩ năng này. Nội dung thuyết trình thiếu sâu sắc, khả năng lập luận hạn chế và không gây ấn tượng, bài viết lan man và không có trọng tâm. Phong cách trình bày thì lúng túng, cứng nhắc, thiếu tự tin. Ngôn ngữ thì thiếu sự lưu loát, dõng dạc, thiếu ngữ điệu, giọng đều đều không có điểm nhấn. Thậm chí có em khi đứng lên thuyết trình chỉ có đọc. Qua trao đổi, sinh viên Trần Ngọc A cho biết: Dường như em chưa bao giờ đứng lên trước lớp để thuyết trình nên em run lắm, không biết phải thể hiện như thế nào nữa. Qua đây cho thấy, kĩ năng này của các em còn rất hạn chế. 2.3. Mức độ biểu hiện các kĩ năng thuyết trình của sinh viên 2.3.1. Mức độ đạt được các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên 206 Thực trạng kĩ năng thuyết trình của sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội Ở nội dung này, chúng tôi đánh giá mức độ đạt được các tiêu chí về kĩ năng thuyết trình của sinh viên theo những tiêu chí như: nội dung thuyết trình, ngôn ngữ khi thuyết trình và phong cách khi thuyết trình. Kết quả được thể hiện ở bảng dưới đây. Bảng 3. Mức độ đạt được các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên STT 1 2 3 4 Các tiêu chí Nội dung bài thuyết trình Ngôn ngữ thuyết trình Ngôn ngữ cơ thể Phương pháp và phương tiện thuyết trình TB 2.63 2.82 2.41 2.38 Mức độ Thứ bậc 2 1 3 4 Nhìn vào bảng trên cho thấy, mức độ đạt được các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên chỉ ở mức trung bình, xếp vị trí thứ 1 là Ngôn ngữ thuyết trình là cao hơn cả (ĐTB = 2.82), tiếp đó đến tiêu chí Nội dung bài thuyết trình với ĐTB = 2.63, xếp ở vị trí thứ 3 là Ngôn ngữ cơ thể với điểm TB = 2.41 và cuối cùng là Phương pháp và phương tiện thuyết trình với ĐTB = 2.38. Như vậy, với mức độ các tiêu chí của kĩ năng thuyết trình ở trên sinh viên cần phải tích cực rèn luyện mới có thể viết tốt và nói thuyết phục được. 2.3.2. Mức độ biểu hiện các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên Ở nội dung này, chúng tôi đánh giá các mức độ biểu hiện về kĩ năng thuyết trình trong từng tiêu chí. Kết quả được thể hiện ở bảng dưới đây: Bảng 4. Mức độ biểu hiện các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình của sinh viên STT 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 Biểu hiện các tiêu chí trong kĩ năng thuyết trình 1. Nội dung bài thuyết trình Chủ đề phù hợp, mang tính thực tiễn cao Đặt vấn đề hay, hấp dẫn, gây ấn tượng Lập luận chặt chẽ, logic Phong phú, sáng tạo Thể hiện tính giáo dục Đưa ra được nhiều minh hoạ thuyết phục Đưa ra được thông điệp của chủ đề 2. Ngôn ngữ thuyết trình Phát âm chuẩn Rõ ràng, lưu loát Ngữ điệu trầm bổng theo nội dung thuyết trình Biết nhấn mạnh những điểm quan trọng Âm lượng phù hợp với nội dung thuyết trình Tốc độ nói phù hợp 3. Ngôn ngữ cơ thể Ánh mắt bao quát khán giả tốt Sử dụng cử chỉ tay, chân hợp lí Sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp Khuôn mặt tươi tắn khi thuyết trình Cảm xúc phù hợp với nội dung thuyết trình Linh hoạt di chuyển khi thuyết trình TB Mức độ Thứ bậc 3.00 2.33 2.51 2.52 2.58 2.93 2.55 3.47 3.48 2.32 2.40 2.69 3.41 2.53 2.52 2.44 2.36 2.41 2.24 207 Trương Thị Hoa, Nguyễn Thuỳ Linh 4.1 4.2 4.3 4.4 4. Phương pháp và phương tiện thuyết trình Tự tin khi thuyết trình Phối hợp linh hoạt giữa ngôn ngữ nói và phi ngôn ngữ Biết tương tác với người nghe bằng những câu hỏi Phối hợp linh hoạt các phương pháp và phương tiện 2.36 2.28 2.61 2.28 Qua bảng trên cho thấy: Thứ nhất về nội dung thuyết trình: Để rèn luyện nội dung này cho sinh viên, chúng tôi yêu cầu mỗi sinh viên lựa chọn một đề tài thuyết trình và chuẩn bị một bài thuyết trình ngắn về giáo dục, văn hóa xã hội, trang phục học đường, hoặc gắn với chuyên môn. Việc lựa chọn đề tài thuyết trình không chỉ rèn luyện cho sinh viên kĩ năng trình bày một vấn đề, mà qua đó còn buộc sinh viên phải cập nhật các thông tin về thực tiễn qua đó giúp củng cố, mở rộng, làm phong phú thêm các kiến thức xã hội cho bản thân. Kết quả ở bảng trên cho thấy, thứ nhất về việc chọn chủ đề thuyết trình đối với sinh viên là không khó (ĐTB = 3.0), đa phần SV lựa chọn những vấn đề mang tính thời sự, nóng hổi hoặc những chủ đề gắn liền với niềm đam mê, yêu thích của các em như: Bạo lực học đường, tình yêu tuổi học trò, bệnh vô cảm,. . . Thứ hai là Đặt vấn đề hay, hấp dẫn, gây ấn tượng (ĐTB=2.33). Có thể thấy khả năng đặt vấn đề của sinh viên không tốt, không gây được ấn tượng, không gây được sự chú ý của người nghe. Có những sinh viên lúng túng không biết đặt vấn đề như thế nào, chỉ viết đúng được một câu về chủ đề cần trình bày. Mở bài chưa thâu tóm được nội dung bài. Thứ ba, lập luận vấn đề chặt chẽ, logic (ĐTB=2.51). Với ĐTB như vậy cho thấy khả năng lập luận, giải quyết vấn đề thiếu tính logic, chặt chẽ. Qua quá trình quan sát, chúng tôi nhận thấy sinh viên nghĩ được câu gì thì viết câu đó, họ chưa biết cách viết và giải quyết một vấn đề như thế nào cho phù hợp. Nội dung bài thuyết trình của họ thường thiếu tính chặt chẽ và thuyết phục. Sinh viên thường không biết viết ý khái quát, mổ xẻ những ý nhỏ và phân tích sâu sắc vấn đề. Thứ tư về sự phong phú, sáng tạo của nội dung (ĐTB=2.93). Một bài viết vừa ngắn gọn, vừa đầy đủ về nội dung lại còn phải sáng tạo thì điều này rất khó đối với sinh viên, chính vì yêu cầu như vậy nên đa phần sinh viên không đáp ứng được yêu cầu này. Qua sửa bài cho sinh viên, tôi nhận thấy sinh viên Phần kết cũng có tầm quan trọng không kém, một bài thuyết trình hay và hấp dẫn được thể hiện từ lúc mở đầu cho đến kết luận. Dù nội dung hay đến đâu mà phần kết không gân được ấn tượng thì toàn bộ bài viết sẽ trở nên vô nghĩa. Chúng tôi thường yêu cầu các em đưa ra thông điệp cuối cùng cho chủ đề, tuy nhiên hầu hết các em chưa làm được việc này, các em chỉ viết được một vài câu kết luận. Như vậy, có thể thấy rằng khả năng viết của sinh viên còn hạn chế rất nhiều. Qua quan sát quá trình rèn kĩ năng thuyết trình cho sinh viên, qua những nội dung mà các em đã viết, chúng tôi nhận thấy rằng hiểu biết về xã hội của các em còn rất nhiều hạn chế. Về ngôn ngữ trình bày: Với nội dung này, kết quả ở bảng trên cho thấy, ngoài việc phát âm chuẩn, âm lượng đạt ở mức độ trên trung bình, còn lại các biểu hiện khác đều ở mức độ thấp. Cụ thể như sau: Phát âm chuẩn ĐTB = 3.47, ở biểu hiện này thì đa phần sinh viên phát âm đúng, tuy nhiên vẫn có một số em nói ngọng đặc biệt là ngọng giữa N và L, một số em phát âm theo vùng, miền nên đôi khi tiếng không tròn, không rõ. Âm lượng phù hợp (ĐTB=3.29), hơn một nửa sinh viên được điều tra đã đạt được mức độ 208 Thực trạng kĩ năng thuyết trình của sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội phù hợp, không to quá mà cũng không nhỏ quá. Số sinh viên còn lại thì thuyết trình với giọng nói nhỏ. Qua quan sát và rèn luyện cho sinh viên, chúng tôi thấy có những em nói nhỏ, giáo viên thường xuyên phải nhắc là cần phải nói to nữa lên. Qua giọng nói cũng biết được sự tự tin của các em đến đâu. Do vậy những em nói nhỏ là những em thiếu tự tin vào chính bản thân mình, vào bài thuyết trình của mình. Tốc độ nói phù hợp (ĐTB=3.41). Đa phần sinh viên thực hiện tốc độ nói phù hợp, số sinh viên còn lại thường nói chậm, giống như giảng bài. Mặc dù vậy sinh viên chưa biết tốc độ chuẩn khi thuyết trình là bao nhiêu. Các em thường thuyết trình theo thói quen của bản thân, nói như thế nào thì thuyết trình như vậy. Ngữ điệu trầm bổng (ĐTB=2.32), thể hiện sự lên cao hay xuống thấp của giọng nói. Khi sinh viên đứng lên thuyết trình, đa phần các em đọc là chính hoặc là các em học thuộc nội dung đã viết để trình bày lại nội dung đã nhớ được chứ không phải là thuyết trình. Giọng thì đều đều, những nội dung vui hoặc buồn hoặc thể hiện sự cấp thiết thì các em không thể hiện được thông qua giọng nói. Biết nhấn mạnh những điểm quan trọng (ĐTB=2.40). Như ở trên đã phân tích, sinh viên thể hiện bài thuyết trình với giọng đều đều, những nội dung nổi bật hoặc quan trọng thì sinh viên không diễn đạt được bằng ngôn ngữ của mình để người nghe thấy được tầm quan trọng của vấn đề. Qua thực trạng trên cho thấy sinh viên khi thuyết trình thiếu cảm xúc, do vậy không đem lại cảm hứng cho người nghe. Như vậy, ngôn ngữ nói có vai trò cực kì quan trọng, là công cụ truyển tải thông tin, đồng thời là công cụ biểu cảm, gợi cảm. Sau này, các sinh viên sư phạm sẽ trở thành giáo viên, nếu sử dụng ngôn ngữ nói có hồn thì sẽ đem lại hiệu quả cao trong quá trình giảng dạy. Về ngôn ngữ cử chỉ, hành vi: Với kết quả ở bảng trên cho thấy, khả năng thể hiện cử chỉ phi ngôn ngữ của sinh viên còn rất hạn chế. Khả năng thể hiện cảm xúc, thái độ, phong thái khi thuyết trình còn ở mức độ thấp. Cụ thể: Ánh mắt bao quát khán giả ở mức độ trung bình (ĐTB=2.53). Qua quan sát cho thấy, đa phần sinh viên khi đứng lên thuyết trình đều nhìn vào một điểm, ít có sự di chuyển ánh mắt từ chỗ này sang chỗ khác. Có sinh viên khi thuyết trình thì cứ nhìn ra ngoài cửa sổ do vậy không làm cho người nghe hứng thú. Sử dụng cử chỉ tay, chân (ĐTB=2.52) cũng ở mức độ trung bình. Khi thuyết trình, sinh viên đứng im một chỗ, từ lúc bắt đầu cho đến khi kết thúc bài thuyết trình, tay buông thõng, hoặc lúng túng, không biểu đạt được nội dung thuyết trình. Sinh viên không biểu đạt được khi nào cần đưa tay lên cao hoặc hạ tay xuống hoặc di chuyển bước chân từ trái sang phải như thế nào cho hợp lí. Điều này cho thấy dù bài thuyết trình có hay đến mấy mà không thể hiện được qua ngôn ngữ cử chi thì cũng không hấp dẫn người nghe. Bên cạnh đó, sắc thái khuôn mặt cũng rất quan trọng. Khi thuyết trình phải thể hiện được sự tươi tắn trên khuôn mặt. Thể hiện được sự tự tin, bộc lộ được cảm xúc thông qua từng nội dung của bài thuyết trình. Tuy nhiên trong quá trình quan sát, chúng tôi nhận thấy sinh viên rất căng thẳng khi thuyết trình, khuôn mặt lo lắng, lúng túng. Khuôn mặt của sinh viên thể hiện sự căng thẳng do vậy các em không thể hiện được những cảm xúc vui, buồn trong nội dung bài nói. Do vậy bài thuyết trình của họ thiếu sự sống động. Phương pháp và phương tiện khi thuyết trình Ở nội dung này, sự thể hiện của sinh viên cũng chỉ ở mức độ thấp hoặc trung bình. Cụ thể: Sự phối hợp linh hoạt giữa ngôn ngữ nói và phi ngôn ngữ (ĐTB=2.28), đạt ở mức độ thấp. 209 Trương Thị Hoa, Nguyễn Thuỳ Linh Như trên đã phân tích, ngôn ngữ cử chỉ của sinh viên chưa tốt nên sự phối hợp giữa lời nói và cử chỉ còn vụng về. Khả năng tương tác với người nghe bằng những câu hỏi (ĐTB=2.61) ở mức độ trung bình. Sinh viên đã biết đưa ra một số câu hỏi để thu hút sự chú ý của người nghe, tuy nhiên khi sinh viên đặt câu hỏi lại thường gọi nhiều người lên trả lời vì vậy sẽ gây mất thời gian. Bên cạnh đó, cách thức đặt câu hỏi chưa gây được sự chú ý. Không lên giọng hoặc xuống giọng khi hỏi. Không dừng lại trước khi hỏi, do đó câu hỏi dường như chỉ là một thông tin đưa ra cho người nghe. Phối hợp linh hoạt các phương pháp và phương tiện ở mức độ thấp (ĐTB=2.28). Điều này được thể hiện khi sinh viên thuyết trình, chỉ đứng nói, đọc mà không dùng phấn, bảng hoặc các công cụ khác. Bởi lẽ trong bài thuyết trình có những vấn đề có thể minh hoạ bằng những hình ảnh hoặc con số thống kê hoặc những sơ đồ, bảng biểu có thể sử dụng phấn, bảng hoặc các phương tiện hỗ trợ khác sẽ làm cho bài thuyết trình sinh động, người nghe sẽ ghi nhớ được lâu hơn. Như vậy, có thể thấy rằng, sinh viên hiện nay khả năng thuyết trình còn hạn chế, thông qua những bài thuyết trình cũng nhận thấy khả năng viết, khả năng lập luận vấn đề cũng như sự hiểu biết xã hội của sinh viên cũng còn kém. Vì vậy sinh viên cần phải rèn luyện và học hỏi nhiều mới có thể có được những kiến thức sâu sắc cho bản thân, tạo tiền đề cho sự thành công của công việc. 2.3.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình của sinh viên Qua tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy có những yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình của sinh viên như: Nhận thức về tầm quan trọng của kĩ năng thuyết trình; Ý thức rèn luyện kĩ năng thuyết trình; Tính tích cực rèn luyện kĩ năng thuyết trình. Một số em tuy biết được tầm quan trọng của kĩ năng thuyết trình nhưng chưa có ý thức và tích cực trong quá trình rèn luyện. Mặc dù có cơ hội được rèn luyện nhưng các em thiếu sự chủ động trong hoạt động của mình. Nhiều em thường đánh giá kĩ năng thuyết trình là đơn giản. Nhưng khi bắt đầu vào thực hiện mới thấy được sự khó khăn của kĩ năng này. Nhiều em cũng tham gia luyện tập nhưng chưa thực sự cố gắng. Các em luyện tập cho xong mà không có sự cầu thị ở trong đó. Do đó tính tích cực rèn luyện của sinh viên trong việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình vẫn ở mức độ cao nhất. Bên cạnh những yếu tố chủ quan thì có những yếu tố khách quan như: Yêu cầu của giáo viên trong việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình cho sinh viên thông qua dạy học các môn học và các hoạt động của nhà trường để sinh viên có cơ hội tham gia rèn kĩ năng này. Kết quả được biểu hiện như sau: STT 1 3 4 5 Bảng 5. Những yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình của sinh viên Những yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình Nhận thức về tầm quan trọng của kĩ năng thuyết trình Tính tích cực rèn luyện kĩ năng thuyết trình Yêu cầu của giáo viên về việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình cho sinh viên trong dạy học Các hoạt động của nhà trường trong việc rèn luyện kĩ năng thuyết trình cho sinh viên TB 3.86 4.05 Mức độ Thứ bậc 4 1 4.0 2 3.37 3 2.3.4. Kết quả kĩ năng thuyết trình sau khi được rèn luyện Với 3 buổi rèn luyện, mỗi buổi là 5 tiết, sinh viên được giáo viên hướng dẫn rèn luyện từng kĩ năng cho sinh viên. Rèn cho sinh viên cách viết nội dung bài thuyết trình sao cho khoa học, logic. Sau khi nội dung bài tương đối tốt, thì yêu cầu từng sinh viên đứng lên trước lớp thuyết 210 Thực trạng kĩ năng thuyết trình của sinh viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội trình bài của mình. Thông qua đó giáo viên lắng nghe, quan sát và sửa từng cử chỉ, hành vi, ngôn ngữ cho sinh viên. Bên cạnh việc rèn luyện trên lớp cùng với yêu cầu về nhà luyện tập thì kĩ năng thuyết trình của sinh viên tăng lên đáng kể. Sau mỗi đợt rèn luyện, sinh viên sẽ phải tự quay một video bài thuyết trình nộp cho giáo viên. Qua kết quả quan sát và đánh giá quá trình rèn luyện của sinh viên và thông qua những sản phẩm thuyết trình mà sinh viên nộp cho giáo viên, cho thấy kĩ năng thuyết trình của sinh viên đã tăng lên rõ rệt. Kết quả thể hiện ở bảng sau: STT 1 2 3 4 5 Bảng 6. Kĩ năng thuyết trình của sinh viên sau khi được rèn luyện Mức độ Rất tốt Tốt Khá Trung bình Yếu Tự đánh giá của sinh viên sau khi được rèn luyện SL % 43 21.5 67 33.5 82 41.0 6 3.0 2 1.0 Đánh giá của giáo viên sau khi được rèn luyện SL % 22 11.0 35 17.5 56 28.0 69 34.5 18 9.0 Qua bảng trên cho thấy, mức độ kĩ năng thuyết trình của sinh viên đã tăng lên đáng kể so với lúc ban đầu. Biểu hiện ở chỗ lúc đầu không có sinh viên nào đạt loại Rất tốt và Tốt nhưng sau khi được rèn luyện tỉ lệ này tăng lên đáng kể. Tuy nhiên tự đánh giá của sinh viên vẫn cao hơn so với đánh giá của giáo viên. Cụ thể: Ở mức độ Rất tốt tự đánh giá của sinh viên là 21.5%, giáo viên đánh giá là 11%; Mức độ Tốt sinh viên tự đánh giá là 33.5%, giáo viên đánh giá là 17.5%; Mức độ Khá sinh viên tự đánh giá là 41.0%, giáo viên đánh giá là 28.0%; Mức Trung bình sinh viên tự đánh giá là 3.0%, đánh giá của giáo viên là 34.5%; và ở mức độ Yếu sinh viên chỉ đánh giá có1.0%, giáo viên đánh giá với tỉ lệ là 9.0%. Qua quá trình quan sát và chấm điểm các bài thuyết trình của sinh viên cho thấy: Nội dung bài thuyết trình logic, khoa học và chặt chẽ hơn, sâu sắc hơn, thậm chí có những bài viết đã đưa ra được những thông điệp cho chủ đề bài viết rất ấn tượng. Phong Ngôn ngữ lưu loát, có điểm nhấn và sử dụng ngữ điệu phù hợp hơn và đặc biệt là phong cách của các em đã thể hiện sự tự tin, đĩnh đạc và thuyết phục được người nghe. 3. Kết luận Như vậy, kĩ năng thuyết trình là một trong những kĩ năng tương đối khó vì vậy đòi hỏi sinh viên cần phải rèn luyện thường xuyên mới đạt được hiệu quả như mong muốn. Qua kết quả trên cho thấy, sinh viên sư phạm còn yếu về kĩ năng thuyết trình. Các kĩ năng này đều ở mức độ dưới trung bình. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng thuyết trình của sinh viên trong đó chủ yếu là do ý thức của họ trong việc rèn luyện kĩ năng chưa cao. Sinh viên muốn có được kĩ năng thuyết trình một cách tốt nhất, bản thân họ cần phải tích cực, chủ động trong hoạt động rèn luyện của mình. Các thầy cô giáo cũng cần sát sao, chỉ bảo tận tình, khoa học trong việc rèn luyện kĩ năng này đối với từng sinh viên trong từng tiết học. Bên cạnh đó, nhà trường cũng cần tạo điều kiện, tổ chức các sân chơi để sinh viên tham gia để họ có cơ hội để rèn luyện và thể hiện bản thân trong các hoạt động đó. Qua đây cũng có thể khẳng định hoạt động rèn luyện những môn nghiệp vụ sư phạm trong đó có kĩ năng thuyết trình rất có ích và cần thiết đối với sinh viên và thông qua những buổi rèn luyện đó, các kĩ năng của sinh viên trong đó có kĩ năng thuyết trình tăng lên đáng kể. 211 Trương Thị Hoa, Nguyễn Thuỳ Linh TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Nguyễn Thị Dung, 2014. Rèn luyện kĩ năng thuyết trình cho sinh viên trong dạy học toán cao cấp. Tạp chí Thiết bị Giáo dục, Số 107, Tr. 36-37. [2] De Grez, L., Valcke, M., & Roozen, I., 2009. The impact of an innovative instructional intervention on the acquisition of oral presentation skills in higher education. Computers & Education, 53(1), 112-120. [3] Kenkel, C. S., 2011. Teaching presentation skills in online business communication courses. MERLOT Journal of Online Learning and Teaching, 7(3), 412-418. [4] Nguyễn Thị Phương Huyền, 2008. Kĩ năng thuyết trình bằng tiếng anh của sinh viên năm thứ ba khoa tiếng anh trường đại học ngoại ngữ đại học đà nẵng - thực trạng và giải pháp. Tuyển tập báo cáo hội nghị sinh viên nghiên cứu khoa học lần thứ 6, ĐH Đà Nẵng, 349-353. [5] Lytaeva, M. A., & Talalakina, E. V., 2011. Academic skills: Susnost, model, praktika [Academic skills: Nature, model, experience]. Journal of Educational Studies, 4, 178-201 [6] Natalia V. Smirnova; Irina V. Nuzha, 2013. Improving Undergraduate Sociology Students Presentation Skills through Reflective Learning in an Online Learning Environment. Journal of Online Learning and Teaching, Vol. 9(9), No. 3, pp. 406-417. [7] Huỳnh Văn Sơn, 2012. Thực trạng một số kĩ năng mềm của sinh viên đại học Sư phạm. Tạp chí Khoa học, Trường Đại hoch Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Số 39, 22-28. ABSTRACT The actual situation of Hanoi National University of Educations students in presentation skills Truong Thi Hoa, Nguyen Thuy Linh Faculty of Psychology and Pedagogy, Hanoi National University of Education Speaking and presentation skills are of the most important skills for university students in general and for student teachers in particular. According to the research on 200 students in K56 of Hanoi National University of Education, it indicates that the students speaking and listening skills are at the average or below average level. The main reason is that the students themselves are lack of being proactive in improving these skills. Keywords: student, presentations, presentation skills, practice presentation skills. 212
|
