Hậu Giang có máy nhóm đất chính
Full Text:
Title: Land suitability evaluation for rice farming models in Vi Thanh, Hau Giang province DOI: 10.22144/ctu.jsi.2020.080
Dũng, T. V., Tân, Đ. Đ. B., & Long, V. V. (2020). Đánh giá thích nghi đất đai cho các mô hình canh tác lúa tại thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, 56(CĐ Khoa học đất), 153-158. https://doi.org/10.22144/ctu.jsi.2020.080
Keywords: Hau Giang, land evaluation, land suitability zoning, rice farming model Từ khóa: Đánh giá đất đai, Hậu Giang, mô hình canh tác lúa, phân vùng thích nghi Cao Quốc Nam, Nguyễn Văn Nhiều Em, Lê Đăng Khoa và Phạm Thị Tố Anh, 2016. Đánh giá hiện trạng kỹ thuật và tài chính của mô hình nuôi cá trong ruộng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 47b: 24-37. FAO, 1976. A Framework for Land Evaluation, Soil Bull., vol. 32 (1976), Rome, Italy. Lê Hồng Việt, Châu Minh Khôi, Đỗ Bá Tân và Trần Huỳnh Khanh, 2016. Phân tích hiệu quảkinh tế của các mô hình canh tác thích ứng điều kiện xâm nhập mặn tại tỉnh Hậu Giang. Tạp chíKhoa học Trường Đại học Cần Thơ. Số chuyên đề: Nông nghiệp (Tập 4): 22-28. Lê Hồng Việt, Vũ Văn Long, Thị Tú Linh, Đỗ Bá Tân và Châu Minh Khôi, 2018. Ảnh hưởng của luân canh lúa-dưa hấu đến độ hữu dụng của đạm, lân trong đất và năng suất lúa trên nền đất phèn tại tỉnh Hậu Giang. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 54 (Số chuyên đề: Nông nghiệp): 235-240. Lê Thái Bạt, Vũ Năng Dũng, Bùi Thị Ngọc Dung và ctv. 2015. Sổ tay điều tra, phân loại, lập bản đồ đất và đánh giá đất đai. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội, Việt Nam. Võ Văn Hà, Nguyễn Duy Cần và Đặng Kiều Nhân. 2004. Xác định mực nước tốt nhất cho lúa và cá trong hệ thống canh tác lúa-cá nước ngọt ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ.1: 137-146. Vũ Văn Long, Nguyễn Văn Quí và Châu Minh Khôi. 2018. Ảnh hưởng của luân canh cây trồng cạn trên nền đất trồng lúa ba vụ đến khả năng cung cấp lân của đất. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, 3+4: 97-101.
Điều kiên tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên 1. Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ 1.1. Tọa độ địa lý Tỉnh HậuGiangcó tọa độ địa lý: Từ 9030'35'' đến 10019'17'' vĩ độ Bắc và từ 105014'03'' đến 106017'57'' kinh độ Đông. 1.2. Vị trí Tỉnh Hậu Giang được tách ra từ tỉnh Cần Thơ để trở thành một tỉnh mới trực thuộc Trung Ương theo Nghị quyết 22/2003/QH11 ngày 26/11/2003 của Quốc hội Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam khóa 11 và Nghị định số 05/2004/NĐ-CP ngày 02/01/2004 của Thủ tướng Chính phủ. Tỉnh là một trong mười ba đơn vị hành chính cấp tỉnh thành của vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long [ĐBSCL]. Tỉnh Hậu Giang nằm ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, từ thị xã tỉnh lị Vị Thanh cách thành phố Hồ Chí Minh 240 km về phía tây nam. - Phía bắc giáp thành phố Cần Thơ. - Phía nam giáp tỉnh Sóc Trăng. - Phía đông giáp sông Hậu và tỉnh Vĩnh Long. - Phía tây giáp tỉnh Kiên Giang và tỉnh BạcLiêu. Diện tích tự nhiên là 160058.69ha, chiếm khoảng 4% diện tích vùng ĐBSCL và chiếm khoảng 0.4% tổng diện tích tự nhiên cả nước. Khoảng cách từ Vị Thanh đi các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long: - Tỉnh An Giang [Thành phố Long Xuyên] 122 km. - Tỉnh Bạc Liêu [Thị xã Bạc Liêu] 140 km. - Tỉnh Bến Tre [Thành phố Bến Tre] 174 km. - Tỉnh Kiên Giang [Thành phố Rạch Giá] 58 km. - Tỉnh Long An [Thành phố Tân An] 181 km. - Tỉnh Cà Mau [Thành phố Cà Mau] 157 km. - Thành phố Cần Thơ 60 km. - Tỉnh Đồng Tháp [Thành phố Cao Lãnh] 111 km. - Tỉnh Sóc Trăng [Thành phố Sóc Trăng] 88 km. - Tỉnh Tiền Giang [Thành phố Mỹ Tho] 160 km. - Tỉnh Trà Vinh [Thành phố Trà Vinh] 166 km. - Tỉnh Vĩnh Long [Thành phố Vĩnh Long] 93 km. Đường bộ từ Thị xã Vị Thanh đi các huyện trong tỉnh: - Thị xã Ngã Bảy 75 km. - Huyện Châu Thành A 44 km. - Huyện Châu Thành 70 km. - Huyện Phụng Hiệp 35 km. - Huyện Vị Thuỷ 08 km. - Huyện Long Mỹ 20 km. 1.3 Đơn vị hành chính Hậu Giang có 7 đơn vị hành chính, gồm 1 thị xã, 1 thành phố và 5 huyện với 71 xã, phường, thị trấn: 1. Thành phố Vị Thanh [thành phố trực thuộc tỉnh]. 2. Thị xã Ngã Bảy, đổi tên từ Tân Hiệp tháng 11 năm 2006 3. Huyện Châu Thành 4. Huyện Châu Thành A 5. Huyện Long Mỹ 6. Huyện Phụng Hiệp 7. Huyện Vị Thủy
Thành phố Vị Thanh Thị xã Ngã Bảy: Thị xã Ngã Bảy [đổi tên từ thị xã Tân Hiệp vào tháng 7/2006] phía đông giáp tỉnh Sóc Trăng, phía tây và nam giáp huyện Phụng Hiệp, phía bắc giáp huyện Châu Thành. Thị xã Ngã Bảy cách thị xã Vị Thanh 49km về hướng đông, có những đặc điểm thuận lợi về vị trí địa lý và điều kiện phát triển giao thương: nằm trên tuyến quốc lộ 1A, giữa trung tâm TP Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng [mỗi địa phương cách thị xã Ngã Bảy khoảng 30km].Thị xã Ngã Bảy có địa hình khá bằng phẳng, cảnh quan đẹp với 7 nhánh sông hội tụ, là điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam [chợ nổi Ngã Bảy, làng nghề đóng ghe xuồng truyền thống… ]. Đây còn là nơi có nguồn đặc sản phong phú về động thực vật [cây ăn trái nhiệt đới, tôm, cá đồng… ]. Hiện thị xã Ngã Bảy đang được quy hoạch, ưu đãi khuyến khích đầu tư để trở thành một đô thị vệ tinh của TP Cần Thơ, một trung tâm thương mại - du lịch thứ hai của tỉnh Hậu Giang.Châu Thành A Huyện Châu Thành A nằm trên quốc lộ 1A, tiếp giáp và cách trung tâm TP Cần Thơ trên 10km về phía nam, cách thị xã Vị Thanh 25km về hướng đông bắc. Hiện Hậu Giang đang xúc tiến xây dựng tại nơi này Cụm công nghiệp Tân Phú Thạnh với diện tích 220ha, kéo theo là việc hoạch định xây dựng một khu đô thị mới [khu tái định cư, thương mại] . Ngoài ra Châu Thành A còn có thế mạnh về nông nghiệp như chăn nuôi [heo, bò, gà, vịt] và cả trồng trọt [xoài, bưởi Năm Roi, măng cụt, cam, quýt… ] Châu Thành A còn được biết đến như một nơi có mô hình du lịch sinh thái, gắn liền giữa du lịch vườn và du lịch văn hóa truyền thống: Khu du lịch sinh thái Tầm Vu, vườn trái cây, Khu di tích chiến thắng Tầm Vu…
Châu Thành Phụng Hiệp Phụng Hiệp cách TP Cần Thơ khoảng 30km về phía nam, cách thị xã Vị Thanh 38km về hướng nam. Phụng Hiệp có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế, có truyền thống trồng trọt lâu đời với hệ thống cây ăn trái, mía đường. Nơi này đang được quy hoạch thành một trung tâm công nghiệp –tiểu thủ công nghiệp [CN - TTCN] với quy mô địa phương như chế biến lương thực – thực phẩm, may mặc, cơ khí, đồ gia dụng… Vị Thủy Vị Thủy cách thị xã Vị Thanh 9km về hướng đông nam. Nơi này có rừng tràm với các loài chim cò hoang dã tụ hội làm tổ theo mùa. Đây là một thế mạnh để Vị Thủy kết hợp các tours du lịch văn hóa miệt vườn. Trong tương lai Vị Thủy sẽ xây dựng một trung tâm thương mại tại thị trấn Màng Mau với diện tích 18ha, một trung tâm y tế huyện và xây dựng Khu du lịch sinh thái rừng tràm Vị Thủy.
Long Mỹ 2. Địa chất Tỉnh Hậu Giang nằm ở trung tâm ĐBSCL, cho nên lịch sử địa chất của tỉnh cũng mang tích chất chung của lịch sử địa chất ĐBSCL. Qua các kết quả nghiên cứu cho thấy Hậu Giang nằm trong vùng trũng ĐBSCL, chung quanh là các khối nâng Hòn Khoai ở vịnh Thái Lan, Hà Tiên, Châu Đốc, Sài Gòn. Cấu tạo của vùng có thể chia thành hai vùng cấu trúc rõ rệt: 2.1. Tầng cấu trúc dưới gồm: Nền đá cổ cấu tạo bằng đá Granit và các đá kết tinh khác, bên trên là đá cứng cấu tạo bằng đá trầm tích biển hoặc lục địa [sa thạch - diệp thạch - đá vôi...] và các loại đá mắcma xâm nhập hoặc phun trào. Tỉnh Hậu Giang nằm trong vùng thuộc cấu trúc nâng tương đối từ hữu ngạn sông Hậu đến vịnh Thái Lan, bề mặt mỏng hơi dốc về phía biển. 2.2 Tầng cấu trúc bên trên: Cùng với sự thay đổi cấu trúc địa chất, sự lún chìm từ từ của vùng trũng nam bộ tạo điều kiện hình thành các hệ trầm tích với cấu tạo chủ yếu là thành phần khô hạt 65 - 75% cát, hơn 5% sạn, sỏi tròn cạnh và phần còn lại là đất sét ít dẻo, thường có màu xám, vàng nhạt của môi trường lục địa. Đầu thế kỷ đệ tứ, phần phía Nam nước ta bị chìm xuống, do đó phù sa sông MeKong trải rộng trên vùng thấp này. Một phần phù sa tiến dần ra biển, một phần phù sa trải rộng ra trên đồng lụt này giúp nâng cao mặt đất của tỉnh. Phù sa mới được tìm thấy trên toàn bộ bề mặt của tỉnh, chúng nằm ở độ sâu từ 0 - 5 mét. Lớp phù sa mới có bề dày tăng dần theo chiều Bắc - Nam từ đất liền ra biển. Qua phân tích cho thấy phù sa mới chứa khoảng 46% cát. Nhưng phần lớn cát này không làm thành lớp và bị sét, thịt ngăn chặn. Tóm lại các loại đất thuộc trầm tích trong tỉnh Hậu Giang đã tạo nên một tầng đất yếu phủ ngay trên bề mặt dày từ 20 - 30m tuỳ nơi, phần lớn chứa chất hữu cơ có độ ẩm tự nhiên cao hơn giới hạn chảy và các chỉ tiêu cơ học đều có giá trị thấp. 3. Địa hình Địa hình bằng phẳng thấp dần theo hướng xa sông Hậu với một số vùng trũng cục bộ, độ cao trung bình phổ biến từ 0,6-0,8m.Địa hình nói chung là khá bằng phẳng là đặc trưng chung của ĐBSCL. Trên địa bàn tỉnh có 2 trục giao thông huyết mạch quốc gia là quốc lộ 1A, quốc lộ 61; 2 trục giao thông thủy quốc gia kênh Xà No, kênh Quản lộ - Phụng Hiệp. Địa hình có độ cao thấp dần từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây. Có thể chia làm 3 vùng như sau: - Vùng triều: là vùng tiếp giáp sông Hậu về hướng Tây Bắc gồm huyện Châu Thành, Châu Thành A, thị xã Ngã Bảy và một phần huyện Phụng Hiệp có diện tích 19.200 ha, phát triển mạnh về kinh tế vườn, kinh tế công nghiệp. - Vùng úng triều: tiếp giáp với vùng triều, về phía Đông Bắc huyện Phụng Hiệp, diện tích 16.800ha phát triển nông nghiệp là chủ yếu với hệ thống canh tác khá đa dạng có tiềm năng phát triển khá về khu vực 2 và khu vực 3. - Vùng úng: thị xã Vị Thanh, huyện Long Mỹ, Vị Thủy và phần phía Đông Nam của huyện Phụng Hiệp, nằm sâu trong nội đồng, diện tích 124.000ha [78% diện tích tự nhiên] là vùng kinh tế quan trọng của tỉnh Hậu Giang, nông nghiệp chủ yếu là lúa xen mía, màu, khóm, vườn; thương mại dịch vụ và Công nghiệp – TTCN có tiềm năng phát triển nhanh. 4. Thổ nhưỡng Trên địa bàn tỉnh có ba nhóm đất chính là nhóm đất phù sa [42% diện tích tự nhiên] đất phèn [41% diện tích tự nhiên] và đất lập líp [17% diện tích tự nhiên], có thành phần cơ giới nặng, giàu mùn đạm. 5. Khí hậu Tỉnh Hậu Giang nằm trong vòng đai nội chí tuyến Bắc bán cầu, gần xích đạo; có khí hậu nhiệt đới gió mùa, chia thành hai mùa rõ rệt. Mùa mưa có gió Tây Nam từ tháng 5 đến tháng 11, mùa khô có gió Đông Bắc từ tháng 12 đến tháng 4 hàng năm. Nhiệt độ trung bình là 270C không có sự trên lệch quá lớn qua các năm, tháng có nhiệt độ cao nhất [350C] là tháng 4 và thấp nhất vào tháng 12 [20,30C]. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm, chiếm từ 92 - 97% lượng mưa cả năm. Lượng mưa ở Hậu Giang thuộc loại trung bình, khoảng 1800 mm/năm, trong đó lượng mưa hằng năm cao nhất vào tháng 9 khoảng [250,1 mm]. Ẩm độ tương đối trung bình trong năm phân hoá theo mùa một cách rõ rệt, chênh lệch độ ẩm trung bình giữa tháng ẩm nhất và tháng ít ẩm nhất khoảng 11%. Độ ẩm trung bình thấp nhất vào khoảng tháng 3 và 4 [ 77%] và giá trị độ ẩm trung bình trong năm là 82%. 6. Thủy văn Hậu Giang có một hệ thống kênh rạch chằng chịt với tổng chiều dài khoảng 2.300 km. Các con kênh lớn là: kênh Đông Lợi, kênh Sóc Trăng, kênh Mỹ Thuận, kênh Xáng Xà No, kinh Xáng, kênh Lô Đá, kênh Xáng Nàng Mau, kênh Xáng Bún Tàu, kênh Cái Côn....Sông Hậu chảy ở phía Đông Bắc tỉnh với chiều dài khoảng 14 - 15 km, qua địa bàn huyện Châu Thành. Sông có nhiều nhánh tự nhiên chảy vào tỉnh. Phía Tây Nam của tỉnh có các con sông như: sông Cái Lớn, sông Ba, sông Nước Đục, sông Nước Trong.... không chỉ cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất, mà còn là đường giao thông quan trọng đi khắp nơi trong tỉnh và các tỉnh trong khu vực. Phần lớn lãnh thổ Hậu Giang trong năm đều có thời kỳ ngập nước, bắt đầu từ tháng 7 và kéo dài khoảng 2 - 3 tháng. Độ sâu và thời gian ngập nước tùy thuộc vào lượng nước mưa; độ cao tương đối, vị trí so với các dòng sông, kênh rạch. Hiện tượng ngập úng thường được bắt đầu do mưa, sau đó tăng cường do lũ sông Hậu. Các vùng cao ven sông Hậu và những vùng phía Tây trong lưu vực sông Cái Lớn thoát nước tốt nên ít bị ngập hoặc thời gian ngập ngắn. Vùng đất thấp có khả năng thoát nước kém nên thời gian ngập lụt dài hơn. Tùy theo mức độ ngập, có thể chia lãnh thổ Hậu Giang thành các vùng: - Vùng ngập dưới 30 cm gồm phần lớn huyện Châu Thành, huyện Châu Thành A, vùng Đồng Gò huyện Phụng Hiệp, phần lớn huyện Long Mỹ. - Vùng ngập từ 30 - 60 cm gồm khu vực phía Nam huyện Châu Thành, phần lớn huyện Vị Thủy. - Vùng ngập từ 60 cm trở lên gồm xã Trường Long Tây của huyện Châu Thành A và phần lớn huyện Phụng Hiệp. - Vùng không bị ngập hoặc thời gian ngập không đáng kể gồm phần lớn thị xã Vị Thanh, một phần huyện Vị Thủy, do nằm ở lưu vực sông Cái Lớn nên có khả năng thoát nước tốt. Là tỉnh nằm ở hạ nguồn sông Hậu, Hậu Giang chịu tác động mạnh của thủy triều. Vào mùa mưa, biên độ triều thấp, khoảng 0,5 m. Vào mùa khô, biên độ thủy triều có thể lên tới vài mét. Người ta có thể lợi dụng điều này để xây dựng hệ thống tưới tiêu tự chảy, nhưng đồng thời phải luôn cảnh giác đề phòng nước mặn xâm nhập vào đồng ruộng. Vùng Tây Nam của tỉnh nằm trong lưu vực sông Cái Lớn nên chịu ảnh hưởng mạnh bởi chế độ triều của vịnh Thái Lan. Nước mặn có thể theo sông Cái Lớn gây ra hiện tượng nhiễm mặn nặng tại khu vực Vị Thanh, Vị Thủy, Long Mỹ; khu vực ven các sông Nước Trong, Cái Tư, Ngan Dừa, Cái Côn; thậm chí nước mặn còn lấn vào cả kênh Quản Lộ. 7.Sinh vật, cảnh quan tự nhiên Trên địa bàn tỉnh đã hình thành khu bảo tồn sinh thái Lung Ngọc Hoàng và khu bảo tồn nghiên cứu khoa học tại xã Hòa An [huyện Phụng Hiệp] đang từng bước khôi phục và bảo tồn hệ thống động thực vật tự nhiên rừng ngập nước và vùng trũng nước ngọt. Hệ thực vật của vùng đất ngập nước Hậu Giang rất đa dạng, nhưng do đất đã được khai thác lâu đời để trồng lúa, cây ăn trái hoặc định cư nên các loài thuộc hệ sinh thái nông nghiệp phát triển nhất. Hệ động vật ở Hậu Giang cũng rất phong phú và đa dạng, hiện đã điều tra được 71 loài động vật cạn, 135 loài chim. Nằm ở giữa ĐBSCL, phần lớn diện tích tỉnh Hậu Giang trong quá khứ thuộc về vùng sinh thái đất ngập nước. Đây là vùng sinh thái có năng xuất sinh học, đa dạng sinh học cao. Tuy nhiên, do gia tăng nhanh dân số và quá trình đô thị hoá đã làm cho diện tích vùng đất ngập nước ngày càng bị thu hẹp nhanh chóng. Tỉnh Hậu Giang có diện tích rừng và đất lâm nghiệp 5.003,58 ha, trong đó diện tích có rừng 2510.44 ha [rừng đặc dụng 1.355,05 ha, rừng sản xuất 1.155,39 ha] Ngoài ra còn diện tích 2.223 ha tràm do các cơ quan nhà nước và người dân tự bỏ vốn trồng trên đất nông nghiệp đưa tổng diện tích có rừng tràm trên địa bàn tỉnh là 4.733,44 ha. Rừng tràm được phân bố trên 4 huyện: Phụng Hiệp, Vị Thuỷ, Long Mỹ và tx Vị Thanh, diện tích rừng và đất lâm nghiệp được phân theo chủ quản lý như sau: Khu bảo tồn thiên nhiên Lung Ngọc Hoàng 4240.26 ha [có rừng là 1.785,86 ha]. Vườn tràm Vị Thuỷ 134,04 ha [có rừng là 95,20 ha]. Trại giam Kênh Năm - Bộ Công an 418.83 ha [có rừng là 242,80 ha]. Khu Lâm ngư - Công ty Cổ phần Mía đường 115.20 ha [có rừng là 73,24 ha]. Trồng tràm trên đất nông nghiệp 2536.34 ha [do người dân tự trồng]. 8. Tài nguyên khoáng sản Hậu Giang là một vùng đồng bằng trẻ, khoáng sản tương đối hạn chế: chỉ có đất sét, cát xây dựng, than bùn. - Đất sét có chất lượng tốt có thể sản xuất gạch ngói và phân bố tập trung ở vùng ven sông Hậu, thuộc huyện Châu Thành với trữ lượng hàng triệu tấn. - Cát tập trung trong lòng sông Hậu thuộc khu vực Cái Lân, huyện Châu Thành có thể khai thác cung cấp cho xây dựng. - Than bùn có trữ lượng hàng triệu tấn, nằm ở độ sâu 0,5 - 1 m ở một số vùng thuộc Vị Thanh, Vị Thủy, Long Mỹ, Phụng Hiệp nhưng ít có giá trị về kinh tế. Video liên quan |