Lênin đã định nghĩa: Vật chất là một
phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con
người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại,
phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác (V.I.Lênin: Toàn tập,
t.18, Nxb. Tiến bộ, M., 1980, tr.151).
+ Vật chất là một phạm trù triết học.
Đó là một phạm trù rộng và khái quát nhất, không thể hiểu theo nghĩa hẹp
như các khái niệm vật chất thường dùng trong các lĩnh vực khoa học cụ
thể hoặc đời sống hàng ngày.
+ Thuộc tính cơ bản của vật chất là
thực tại khách quan, tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác. Đó cũng
chính là tiêu chuẩn để phân biệt cái gì là vật chất và cái gì không phải
là vật chất.
+ Thực tại khách quan được đem lại cho
con người trong cảm giác, tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác. Điều
đó khẳng định thực tại khách quan (vật chất) là cái có trước (tính thứ
nhất), còn cảm giác (ý thức) là cái có sau (Tính thức hai). Vật chất
tồn tại không lệ thuộc vào ý thức.
+ Thực tại khách quan được đem lại cho
con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại,
phản ánh. Điều đó nói lên thực tại khách quan (vật chất) được biểu
hiện thông qua các dạn cụ thể, bằng cảm giác (ý thức) con người có thể
nhận thức được và thực tại khách quan (vật chất) chính là nguồn gốc,
nội dung khách quan của cảm giác (ý thức).
Định nghĩa của Lênin về chật chất đã giải quyết được cả hai mặt của vấn đề cơ bản của triết học theo lập trường của chủ nghĩa duy vật biện chứng.
2. Định nghĩa vật chất của Lênin có ý nghĩa
1. Chống lại tất cả các loại quan điểm
của chủ nghĩa duy tâm về phạm trù vật chất như:(Đối chiếu với các quan
điểm duy tâm đã học ).
2. Đấu tranh khắc phục triệt để tính
chất trực quan, siêu hình, máy móc và những biến tướng của nó trong quan
niệm về chất chất của các nhà triết học tư sản hiện đại. Do đó, định
nghĩa này cũng đã giải quyết được sự khủng hoảng trong quan điểm về vật
chất của các nhà triết học và khoa học theo quan điểm của chủ nghĩa duy
vật siêu hình
3. Khẳng định thế giới vật chất khách
quan là vô cùng, vô tận, luôn vận động và phát triển không ngừng, nên đã
có tác động cổ vũ, động viên các nhà khoa học đi sâu nghiên cứu thế
giới vật chất, tìm ra những kết cấu mới, những thuộc tính mới và những
quy luật vận động của vật chất để làm phong phú thêm kho tàng tri thức
của nhân loại.
3. Ý nghĩa phương pháp luận.
Chủ nghĩa duy vật biện chứng
khẳng định: Vật chất có trước, ý thức có sau, vật chất là nguồn gốc của
ý thức, song ý thức có thể tác động trở lại vật chất thông qua hoạt
động thực tiễn của con người; vì vậy con người phải tôn trọng tính khách
quan, đồng thời phát huy tính năng động, chủ quan của mình. Nếu không
tôn trọng tính khách quan sẽ dễ dẫn đến bệnh chủ quan.
Ý có thể quyết định làm cho con người
hoạt động đúng và thành công khi phản ánh đúng đắn, sâu sắc thế giới
khách quan. Ngược lại, ý thức, tư tưởng có thể làm cho con người hoạt
động sai và thất bại khi con người phản ánh sai thế giới khách quan. Nếu
quá coi trọng tính khách quan sẽ dễ dẫn đến bệnh bi quan.
=> Vì vậy, phải phát huy tính năng
động sáng tạo của ý thức đồng thời khắc phụ bệnh bảo thủ trì trệ, thái
độ tiêu cực, thụ động. ỷ lại hoặc bênh chủ quan duy ý chí.
Đảng ta đã chỉ rõ: Mọi đường lối chủ chương của Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan
* Đối với hoạt động thực tiễn của bản thân:
Phát huy năng động, sáng tạo của ý thức trong quá trình học tập và công tác
Chống bệnh chủ quan duy ý chí, có thái độ tích cực trong học tập và công tác.