Revaluation model là gì
Show
新建帐户 无法处理你的请求此请求遇到了问题。我们会尽快将它修复。
Meta © 2022 Chúng ta biết rằng 1 doanh nghiệp để hoạt động thì bắt buộc phải có tài sản. Đó có thể là tiền, hàng tồn kho, nhà xưởng hay máy móc, thiết bị… Thì IAS 16 là chuẩn mực quy định về cách kế toán các tài sản như bất động sản, nhà xưởng, máy móc và thiết bị – trong bài viết này sẽ được gọi tắt là PPE (“Property, plant & equipment”). Chuẩn mực IAS 16 tương đương với chuẩn mực VAS 3 – Tài sản cố định hữu hình của Việt Nam. Chính vì vậy nên mình sẽ không đi giải thích toàn bộ nội dung của IAS 16. Thay vào đó, mình sẽ tập trung vào những điểm cốt lõi và khác biệt giữa IAS 16 và VAS 3. Phần 1. PPE là gì? Nội dung chính của IAS 16?1. PPE là gì?Câu hỏi đầu tiên chúng ta cần trả lời sẽ là: PPE là gì? Hay những khoản mục tài sản như nào thì được phân loại là PPE?
Như vậy, để phân biệt giữa PPE với các tài sản khác, chúng ta cần lưu ý 2 điểm:
Ví dụ: [1] Phân biệt PPE với Hàng tồn kho: Trong các khoản mục hàng tồn kho, cũng có công cụ dụng cụ là được sử dụng để phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh. Nhưng thời gian sử dụng kỳ vọng chỉ là dưới 1 kỳ. Do vậy, hàng tồn kho không được xếp vào PPE. Ngoài ra, Hàng tồn kho nếu là nguyên vật liệu thì sẽ là “đối tượng lao động”. Sau khi sử dụng cho sản xuất giá trị của nó bị tiêu hao và chuyển hoá vào thành phẩm. Trong khi đó, bản chất PPE là “công cụ lao động” được sử dụng trong dài hạn. Đó là những dụng cụ con người sử dụng để tác động lên đối tượng lao động nhằm mục đích biến đổi nó thành sản phẩm mong muốn. Nên sau khi sử dụng thì không bị tiêu hao và chuyển hoá thành 1 bộ phận của sản phẩm. Mà vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu của mình. [2] Phân biệt PPE với Bất động sản đầu tư: Bất động sản đầu tư, theo quy định tại IAS 40: Là các bất động sản (bao gồm đất, nhà hoặc cả 2) được chủ sở hữu hoặc người đi thuê theo dạng quyền sử dụng tài sản của hợp đồng thuê hoạt động nắm giữ với mục đích để kiếm tiền cho thuê, hoặc chờ tăng giá hoặc cả 2, chứ không phải để sử dụng hoặc bán trong kỳ kinh doanh thông thường. Như vậy:
Chẳng hạn, 1 doanh nghiệp sản xuất áo phông sẽ cần có Nguyên vật liệu là vải, thì PPE có thể là nhà xưởng, máy may . Sau quá trình sản xuất, vải là “đối tượng lao động” – sau khi sử dụng cho sản xuất giá trị của nó bị tiêu hao và chuyển hoá vào thành phẩm. Trong khi đó, máy móc, nhà xưởng thì không như vậy. Chúng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu của mình. 2. Nội dung chính của IAS 16?Mục đích của IAS 16 là quy định về cách kế toán cho khoản mục PPE sao cho người sử dụng BCTC có thể thấy rõ được các thông tin về khoản mục này của doanh nghiệp. Do vậy, nội dung chính của IAS 16 về cơ bản là xoay quanh cách kế toán các loại giao dịch chính liên quan đến PPE. Cụ thể, chuẩn mực sẽ bao gồm 5 vấn đề:
Sau đây chúng ta hãy đi tìm hiểu 4 nội dung cốt lõi nhất về PPE của IAS 16 nhé. Phần 2. Tiêu chuẩn ghi nhận PPE? Cách xác định giá trị PPE cần ghi nhận tại thời điểm ban đầu?1. Tiêu chuẩn ghi nhận PPEGiao dịch đơn giản nhất chính là khi doanh nghiệp mua mới PPE. Tuy nhiên, để ghi nhận tăng nguyên giá PPE vào sổ sách kế toán sẽ cần thoả mãn 2 điều kiện:
Chúng ta cần lưu ý 2 điểm sau: [1] Sẽ có trường hợp khi PPE mua về còn kèm theo các các hạng mục như phụ tùng thay thế, thiết bị dự phòng và thiết bị bảo dưỡng…Khi đó, nếu các hạng mục này đáp ứng định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận về PPE thì sẽ được ghi nhận là PPE. Còn không thì sẽ được phân loại là hàng tồn kho. [2] Sẽ có trường hợp 1 tài sản được cấu thành từ nhiều bộ phận khác nhau. Khi đó sẽ phát sinh vấn đề là: Nên ghi nhận riêng từng bộ phận này hay gộp chung chúng thành 1 đơn vị PPE duy nhất? IAS 16 cũng không quy định như nào thì được coi là 1 đơn vị PPE. Thay vào đó, doanh nghiệp sẽ phải tự đưa ra xét đoán cho từng trường hợp cụ thể. 2. Xác định giá trị PPE cần ghi nhận tại thời điểm ban đầuNếu 1 tài sản thoả mãn điều kiện để ghi nhận là PPE thì khi đó, bút toán kế toán cũng rất đơn giản. Có thể là: DR PPE / CR Payables or Cash. Nhưng vấn đề ở đây là ta sẽ cần ghi nhận theo giá trị nào? Theo Nguyên tắc giá gốc thì:
Trong quá trình từ khi mua đến khi thanh lý hoặc ngừng sử dụng 1 tài sản, doanh nghiệp có thể phát sinh nhiều loại chi phí, các khoản thanh toán khác nhau. Vậy câu hỏi đặt ra tiếp theo là: Các khoản mục chi phí nào sẽ được tính vào Nguyên giá của PPE? Câu trả lời là: Chỉ có các khoản chi phí doanh nghiệp bỏ ra tính đến thời điểm ghi nhận tài sản – Là thời điểm mà tài sản đã được đưa đến vị trí và điều kiện cần thiết để nó có thể hoạt động theo cách mà ban giám đốc dự kiến – mới được tính vào Nguyên giá của PPE tại thời điểm ghi nhận ban đầu. Cụ thể, đó chính là 3 khoản mục chi phí từ [1] ~ [3] trong bảng bên trên.
Vậy, các khoản mục chi phí phát sinh sau thời điểm ghi nhận tài sản thì sao? Khoản mục chi phí số [4] – các chi phí trong việc sử dụng tài sản hàng ngày: ví dụ như chi phí đào tạo nhân viên cách sử dụng tài sản, chi phí sửa chữa, bảo trì định kỳ… sẽ không được tính vào nguyên giá của tài sản mà ghi thẳng vào chi phí trong kỳ tại thời điểm phát sinh. Khoản mục chi phí số [5] & [6] – các loại chi phí làm cải thiện hiệu quả hoạt động của tài sản vượt quá hiệu suất trước đó. Ví dụ như:
Các chi phí sẽ được ghi tăng vào Nguyên giá của PPE nếu thoả mãn 2 tiêu chuẩn ghi nhận đã đề cập ở phần 1. Hãy đi cùng xem 1 số tình huống sau để hiểu rõ hơn nhé. [Tình huống 1] T Co mua 1 máy in mới. Với giá $80,000. Chi phí lắp đặt là $5,000 và chi phí đào tạo nhân viên cách sử dụng là $2,000. Trước khi sử dụng máy để in các đơn hàng cho khách, công ty đã phải thực hiện chạy thử và chi phí mực, giấy cho việc chạy thử là $1,000. Yêu cầu: Đâu là nguyên giá của máy in cần trình bày trên BS? Trả lời: Nguyên giá của máy in sẽ bao gồm 3 hạng mục chi phí:
Như vậy, nguyên giá của máy in sẽ là $86,000 Chi phí đào tạo nhân viên $2,000 không được tính vào nguyên giá máy vì là chi phí phát sinh để sử dụng tài sản, chứ không phải là đưa tài sản đến tình trạng sẵn sàng sử dụng. [Tình huống 2] Vào 1.10.X4, T Co bắt đầu khoan dầu dưới biển. T Co được yêu cầu phải loại bỏ toàn bộ thiết bị khoan khỏi khu vực này sau khi hết giấy phép 5 năm. Chi phí ước tính là $30m vào 30.9.X9. Chi phí sử dụng vốn của công ty là 8%/năm và $1 tại 5 năm sau có giá trị hiện tại là $0.68. Yêu cầu: Xác định giá trị của hoạt động khai thác dầu công ty cần trình bày trên BS tại 30.9.X5? Trả lời Ta đang cần xác định giá trị của chi phí khôi phục mặt bằng được tính vào nguyên giá tài sản tại 30.9.X5. Trong khi thời điểm hiện tại là 30.9.X4, tức là Năm 0. $30m tại thời điểm 30.9.X9 sẽ là giá trị tương lai của chi phí khôi phục nguyên trạng sau 5 năm. Vậy nên chúng ta sẽ phải chiết khấu $30m này về thời điểm 30.9.X5. Đây là 1 câu hỏi hay vì nó liên quan đến giá trị thời gian của dòng tiền. Tiền tệ có giá trị thời gian. 1 đồng ngày hôm nay có giá trị > 1 đồng ngày hôm sau. Vì vậy nên khi xem xét dòng tiền của dự án (phát sinh qua nhiều năm), chúng ta phải quy đổi các dòng tiền ở tương lai về cùng 1 thời điểm (hiện tại). Hay nói cách khác là phải chiết khấu dòng tiền từ tương lai về hiện tại. Cách chiết khấu dòng tiền về hiện tại như thế nào? Để đưa dòng tiền ở tương lai về hiện tại, chúng ta sử dụng công thức: FV = PV * (1+r)^n Trong đó:
Áp dụng vào trong tình huống của chúng ta: Tình huống cho sẵn thông tin rằng $1 trong tương lai 30.9.X9 có giá trị quy về 30.Oc.X4 là $0.68. Tức là đã cho sẵn giá trị hiện tại của 1$ tại 30.10.X4. Nên ta không cần áp dụng công thức vừa đề cập. Mà chỉ cần lấy $0.68 *$30m là ra được giá trị hiện tại của $30m tại 30.Oc.X5 = $20.4m Nhưng chưa dừng lại ở đây được, đề bài đang hỏi là tại 30.9.X5, tức là thời gian trôi đi 1 năm so với thời điểm hiện tại, nên ta phải tính lấy gía trị tương lai sau 1 năm của $20.4m này. Áp dụng công thức: FV = PV * (1+r)^n
FV = $20.4m * (1+8%) = $22,032,000 Vậy, giá trị của hoạt động khai thác dầu cần trình bày trên BS tại 30.9.X5 là $22,032,000 [Tình huống 3] Công ty có các khoản vay trong năm X8 – đây là 2 khoản vay chung của công ty trong năm:
Công ty bắt đầu xây dựng 1 tài sản vào 1.4.X8 – và đã rút vốn $6m để tài trợ cho việc xây dựng tài sản này vào 1.4.X8. Vào 1.8.X8, công ty rút thêm $2m cùng mục đích. Yêu cầu: Tính chi phí lãi vay có thể được vốn hoá vào giá trị tài sản cho năm tài chính kết thúc 31.12.X8? Trả lời: Để xử lý được tình huống này, chúng ta sẽ cần phải nắm dược quy định về chi phí lãi vay được vốn hoá, hay nói dễ hiểu là được tính vào nguyên giá tài sản. Vấn đề này không được quy định tại IAS 16 mà sẽ được quy định chi tiết ở IAS 23 – Chi phí lãi vay. Mình lấy ví dụ này ở đây để các bạn hiểu được về cách xác định Nguyên giá PPE khi có liên quan chi phí lãi vay mà thôi. IAS 23 xem xét cách kế toán chi phí đi vay, đặc biệt khi các khoản vay liên quan được áp dụng cho việc xây dựng một số tài sản trong một khoảng thời gian đáng kể. Ví dụ như: tài sản dài hạn ở đây có thể bất động sản đầu tư, thiết bị phát điện, nhà máy sản xuất, tài sản cố định vô hình. Không có quy định về khoảng thời gian đáng kể, thông thường là trên 1 năm. Nguyên lý ở đây rất đơn giản:
Ở đây ta nhấn mạnh vào 3 điểm:
Vậy, cách thức xác định chi phí được vốn hoá này như thế nào? Cả 2 khoản vay 9% và 11% đều là khoản vay chung, sau đó công ty rút ra lần lượt $6m và $2m để phục vụ cho việc xây dựng tài sản. Như vậy, có 3 điểm cần lưu ý:
Như vậy, chi phí lãi vay được vốn hoá vào nguyên giá tài sản sẽ là: $6m * 10.3% * 9/12 + $2m * 10.3% * 5/12 = $549,333 Phần 3. Xác định giá trị PPE sau thời điểm ghi nhận ban đầu theo IAS 16Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam thì tài sản cố định hữu hình luôn được phản ánh theo Nguyên giá hay Giá gốc. Tuy nhiên, theo IAS 16 thì sau thời điểm ghi nhận ban đầu, giá trị của PPE sẽ được xác định theo “Mô hình Nguyên giá/Giá gốc” hoặc “Mô hình đánh giá lại giá trị”. Hãy cùng đi xem tình huống sau để làm rõ về 2 mô hình này nhé. [Tình huống 4]
Yêu cầu: [1] Xác định chi phí khấu hao tính vào PL năm X2 theo 2 mô hình Giá gốc và mô hình Đánh giá lại giá trị tài sản? [2] Xác định giá trị tài sản cần thể hiện trên BS tại 31.12.X2 theo 2 mô hình Giá gốc và mô hình Đánh giá lại giá trị tài sản? Để giải quyết Yêu cầu [1], chúng ta sẽ cần nắm được quy định về cách tính khấu hao PPE theo 2 mô hình này. 1. Trích khấu hao (“Depreciation”)Như bên trên mình đã nói: Dù hình thái vật chất của PPE không bị thay đổi nhưng giá trị sử dụng của PPE vẫn bị hao mòn tự nhiên theo thời gian. Và để phản ánh sự hao mòn tự nhiên này, trong kế toán ta sử dụng khái niệm “trích khấu hao”. Theo quy định tại IAS 16:
Các quy định về trích khấu hao được quy định tại IAS 16 sẽ khá tương đồng với chuẩn mực Việt Nam nên mình sẽ chỉ giải thích 1 số điểm chính sau. [1] Nguyên tắc trích khấu hao PPE
[2] Phương pháp trích khấu hao Tuỳ thuộc vào “kiểu mẫu” doanh nghiệp dự kiến thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản mà doanh nghiệp sẽ lựa chọn phương pháp trích khấu hao khác nhau. Sẽ có 3 phương pháp:
Một khi doanh nghiệp đã lựa chọn phương pháp tính khấu hao thì cần áp dụng nhất quán. Và phương pháp tính khấu hao cho PPE sẽ cần được xem xét lại cuối mỗi kỳ kế toán. Nếu có sự thay đổi thì khi đó sẽ được coi là sự thay đổi trong ước tính kế toán theo quy định tại IAS 8. Như vậy ta thấy rằng: Cách tính toán chi phí khấu hao cho cả 2 mô hình đều giống nhau. Sự khác biệt là ở chỗ với mô hình đánh giá lại thì chi phí khấu hao sẽ được tính trên giá trị sau khi đánh giá lại. Áp dụng vào trong tình huống của chúng ta: (a) Khi tài sản được phản ánh theo mô hình giá gốc, ta có thể lập bảng tính khấu hao cho tài sản như sau:
(b) Khi tài sản được phản ánh theo mô hình Đánh giá lại, ta có thể lập bảng tính khấu hao cho tài sản như sau:
Như vậy, chi phí khấu hao cần tính vào PL năm X2 theo 2 mô hình lần lượt là: $20,000 và $25,000. Thì đây là xong Yêu cầu 1 nhé. Để xử lý Yêu cầu 2, ta cần nắm được quy định về cách xác định giá trị của tài sản tại ngày kết thúc kỳ kế toán theo 2 mô hình này. Đầu tiên chính là: 2. Mô hình Giá gốc (“Cost Model”)Theo đúng nghĩa đen, mô hình này nghĩa là giữ nguyên Nguyên giá ban đầu. Theo đó, tài sản sau ghi nhận ban đầu được xác định theo:
Áp dụng vào tình huống của chúng ta: Giá trị của tài sản cần thể hiện trên BS tại 31.12.X2 sẽ là:
Mô hình giá gốc này rất đơn giản. Hoàn toàn tương tự như kế toán Việt Nam của chúng ta thôi. Chúng ta sang tiếp mô hình Đánh giá lại nhé. 3. Mô hình Đánh giá lại giá trị tài sản (“Revaluation Model”)Theo mô hình này, khoản mục PPE sau thời điểm ghi nhận ban đầu sẽ được phản ánh theo Giá trị đã đánh giá lại của tài sản đó. Như vậy, sẽ có 1 loạt câu hỏi liên quan cần phải trả lời. Cụ thể: [1] Giá trị đã đánh giá lại được xác định như nào?
[2] Việc đánh giá lại giá trị tài sản sẽ được thực hiện khi nào?
[3] Chênh lệch giữa giá trị đã đánh giá lại và giá trị ghi sổ của tài sản sẽ được phản ánh như nào? (Article 31 ~ Article 42 – IAS 16) Để dễ hình dung, ta hãy chia làm 2 trường hợp: Trường hợp 1. PPE được đánh giá lại lần đầu tiên Khi đó mọi việc rất đơn giản. Có 2 tình huống có thể xảy ra:
Trường hợp 2. PPE được đánh giá lại từ lần thứ 2 Khi đó, ngoài việc xem xét 2 tình huống có thể xảy ra như TH1, ta còn phải xem xét việc đánh giá PPE trước đó đã xử lý như thế nào nữa.
Áp dụng vào trong tình huống của chúng ta: Tại ngày 31.12.X2: Giá trị ghi sổ của tài sản được đánh giá tăng: $1.2m -$ 960,000 = $240,000 Vì đây là lần đánh giá đầu tiên của tài sản nên việc ghi nhận dễ dàng. Toàn bộ chênh lệch tăng do đánh giá lại tài sản sẽ được ghi nhận vào tài khoản Revaluation Surplus trên BS hoặc OCI.
Như vậy, giá trị của tài sản cần thể hiện trên BS tại 31.12.X2 sẽ là:
Đến năm 31.12.X3, nếu tài sản này bị đánh giá giảm xuống còn $900,000. Khi đó:
Vì tài sản trước đó đã được đánh giá tăng $240,000 và ghi nhận vào tài khoản Revaluation Surplus, nên bây giờ sẽ cần điều chỉnh giảm $240,000 vào Revaluation Surplus trước. $10,000 còn lại sẽ được ghi nhận vào PL trong kỳ.
[4] Chênh lệch do đánh giá lại tài sản đã ghi nhận vào Revaluation Surplus sẽ được duy trì đến bao giờ? Câu trả lời là:
Như trong tình huống trên của chúng ta, sau khi đánh giá lại năm 31.12.X2:
Như vậy, cuối mỗi năm khi trích khấu hao cho tài sản thì doanh nghiệp có thể thực hiện bút toán kết chuyển: DR. Revaluation Surplus (BS) / CR Retained Earnings: $5,000 Hoặc hạch toán 1 lần khi giảm tài sản: DR. Revaluation Surplus (BS) / CR Retained Earnings: $240,000 (*) Lưu ý Trong cả 2 mô hình ta đều thấy nhắc đến khái niệm “Tài sản bị suy giảm giá trị”. Trong IFRS, các tài sản như khoản phải thu, hàng tồn kho, tài sản cố định vô hình hay PPE đều có thể bị suy giảm giá trị. Và IFRS có 1 chuẩn mực riêng để xử lý vấn đề này. Đó là: IAS 36 Impairment of assets – Sự suy giảm giá trị của tài sản. Chính vì vậy nên vấn đề suy giảm giá trị của PPE chúng ta sẽ xem xét ở bài viết về IAS 36 nhé. Phần 4. Kế toán giao dịch ghi giảm PPE theo IAS 16Trong quá trình nắm giữ, sử dụng tài sản, sẽ có nhiều tình huống phát sinh khiến doanh nghiệp phải ghi giảm tài sản trên sổ sách kế toán. Ví dụ như khi tài sản bị hư hỏng không thể tiếp tục sử dụng, hoặc tài sản bị lạc hậu, hoặc khi doanh nghiệp thay đổi kế hoạch sản xuất kinh doanh nên không cần sử dụng tài sản nữa… dẫn đến doanh nghiệp sẽ bán tài sản theo dạng bán phế liệu hoặc thanh lý máy móc. Hoặc khi doanh nghiệp mang tài sản đi trao đổi, đi góp vốn… Vì khi đã bán hoặc trao đổi PPE đi rồi, nghĩa là DN sẽ không sở hữu tài sản này nữa, không sở hữu quyền thu được lợi ích kinh tế từ tài sản nữa. Do đó, giá trị của PPE đang ghi nhận trên Báo cáo tài chính sẽ phải ghi giảm đi. Vậy ,câu hỏi đặt ra ở đây là ghi giảm bao nhiêu? Và như thế nào? Câu trả lời là, việc ghi giảm tài sản sẽ cần tuân theo các nguyên tắc sau:
Doanh nghiệp thanh lý tài sản, không còn sở hữu tài sản nữa thì nghĩa là sẽ ngừng phản ánh giá trị của tài sản trên sổ sách kế toán. Bình thường giá trị PPE sẽ được phản ánh bởi 2 tài khoản là Nguyên giá & Hao mòn luỹ kế (HMLK). Như vậy, khi thanh lý tài sản ta sẽ phải xác định Nguyên giá và HMLK của PPE tại ngày thanh lý là bao nhiêu để ghi giảm đi.
Là giao dịch bán hàng nên đương nhiên sẽ phát sinh lãi lỗ từ giao dịch này. Cụ thể: Lãi hoặc lỗ từ thanh lý tài sản được xác định = Giá thanh lý – Chi phí thanh lý – GTCL của PPE tại ngày thanh lý Quay trở lại tình huống của chúng ta ở Phần 3: Nếu tại ngày 31.12.X3 công ty thanh lý tài sản này với giá $1.3m. Khi đó tại ngày thanh lý:
Chúng ta sẽ có 3 bút toán để phản ánh giao dịch thanh lý này. Các bạn cũng có thể gộp thành 1 bút toán nha.
(*) Lưu ý Nếu tài sản được ghi giảm trong giao dịch Bán và thuê lại (“Sale & Leaseback transaction”) thì giao dịch này sẽ được phản ánh theo quy định tại IFRS 16 Leases. Như vậy là mình đã giải thích xong 4 vấn đề cơ bản nhất của IAS 16. Các bạn có thể tham khảo thêm Videos bài giảng về IAS 16 của Ad cho môn FA Financial Accounting & FR Financial Reporting nhé. Có thể bạn quan tâm: 3 Vấn đề cơ bản cần biết về IFRS |