Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp lồng ghép tạo tình huống giáo dục phát triển tình cảm xã hội
Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1"Đọc bài Lưu Show
Nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội được tích hợp lồng ghép trong tất cả các hoạt động, từ hoạt động học tập đến hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời, hoạt động lao động… và được xuyên suốt các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày, được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi thời điểm, mọi tình huống. Khi đến trường mầm non chúng ta quan sát trẻ trong các nhóm, lớp thì sẽ thấy; trẻ được giao tiếp với cô giáo với các bạn trong lớp, trẻ thao tác với các phương tiện học tập, được sử dụng các đồ dùng, đồ chơi… đây là nơi để trẻ chia sẻ những ý tưởng, những nhu cầu, sự lo lắng và cả những xung đột bất hòa. 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài Mục tiêu của Giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một. Hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội là tiền đề quan trọng cho việc học tập và phát triển toàn diện của trẻ. Các năng lực tình cảm, kỹ năng xã hội có mối quan hệ chặt chẽ với kết quả học tập và phát triển toàn diện của trẻ em. Phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội là nền tảng vững chắc cho sự phát triển nhận thức ở trẻ em cũng như khả năng tham gia hiệu quả vào các công việc nhóm hay trách nhiệm của trẻ với xã hội. Chương trình giáo dục mầm non đã đưa ra các nội dung giáo dục phát triển tình cảm kĩ năng xã hội rất đơn giản và hết sức gần gũi với trẻ như dạy trẻ ý thức về bản thân, nhận xét và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh, những hành vi quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi, việc quan tâm bảo vệ môi trường. Dạy trẻ kỹ năng hợp tác với mọi người, kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ, kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng kiểm soát cảm xúc…các kỹ năng này không tách rời nhau mà có liên quan chặt chẽ với nhau, được thể hiện đan xen vào nhau, có thể thực hành trong bất cứ tình huống nào xảy ra hàng ngày như vui chơi, học tập, chăm sóc sức khỏe, lao động vừa sức, lễ hội tham quan…. Để có được tình cảm - kỹ năng xã hội thì trẻ cần phải có thời gian, trong một quá trình tập luyện thường xuyên với sự hỗ trợ của người lớn và bạn bè. Vì vậy, trách nhiệm của gia đình và nhà trường trong việc giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho thế hệ trẻ, thế hệ mầm non cần được toàn xã hội quan tâm đúng mức. Việc cần làm ngay của các cô giáo mầm non hiện nay là giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội ngay từ khi trẻ bắt đầu đến trường, lớp mầm non. Xong hiện nay có tình trạng một số các bậc phụ huynh chiều con quá mức, cũng có phụ huynh do công việc bộn bề kiếm sống chưa quan tâm đến cách giáo dục con, còn về giáo viên thì một số giáo viên đã có những biện pháp tích cực để chăm sóc trẻ, song mới chỉ quan tâm và chú trọng đến việc nâng cao chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ mà chưa quan tâm đến việc bồi dưỡng về nâng cao nhận thức giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Một số giáo viên chưa tận tâm, tận lực, chưa thể hiện rõ trách nhiệm trong việc nắm bắt và đánh giá đúng nhận thức của trẻ để xây dựng kế hoạch phát triển cho phù hợp, chưa đổi mới được phương pháp để giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, các bậc phụ huynh chưa thật sự quan tâm để giáo dục nhân cách, giáo dục đạo đức cho trẻ, còn trẻ thì rụt rè nhút nhát chưa thể hiện, phát triển được tình cảm kỹ năng xã hội tốt vì thế trong năm học này tôi sẽ chú trọng tìm ra “Một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1”có chất lượng hiệu quả. 1.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài * Mục tiêu Nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động, thực hiện tốt các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Cung cấp nhiều cơ hội cho trẻ được giao tiếp, thực hành, trải nghiệm dưới nhiều hình thức cá nhân, nhóm nhỏ, tập thể lớp. Tận dụng mọi cơ hội, mọi tình huống, mọi thời điểm các hoạt động diễn ra trong trường, lớp, như vui chơi, học tập, lao động vừa sức, tham quan, lễ hội… trong sinh hoạt hàng ngày để hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội. Tạo môi trường học tập tích cực, trong đó đảm bảo mọi trẻ đều được yêu thương, chăm sóc, được an toàn, ổn định và được đối xử công bằng. * Nhiệm vụ Tìm ra một số biện pháp giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Xác định được các phương pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường mầm non Trường Giang phù hợp với đối tượng trẻ, với điều kiện của trường, lớp, địa phương, có tính khoa học, khả thi hiệu quả. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp, các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Học sinh lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường Mầm non Trường Giang. 1.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Một số các biện pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội phù hợp, hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi, lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường Mầm non Trường Giang. Thời gian nghiên cứu từ tháng 9/2018 đến tháng 5 năm 2019. Năm học 2018 – 2019. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu lí luận, phân tích, phân loại hệ thống hóa lí thuyết, giả thuyết, chứng minh. Nghiên cứu thực tiễn, dùng tình cảm, làm mẫu nêu gương, trò chơi, đàm thoại, trò chuyện với trẻ, dùng tác phẩm nghệ thuật, luyện tập hành vi ứng xử thường xuyên, khuyến khích động viên, thực hành trải nghiệm. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lý luận Tình cảm là những thái độ thể hiện sự dung cảm ổn định của con người đối với những sự vật hiện tượng, phản ánh ý nghĩa của chúng trong mối liên quan với nhu cầu và động cơ cá nhân tình cảm là sản phẩm cấp cao của sự phát triển các quá trình cảm xúc trong điều kiện xã hội. Theo PaulEkman con người có 7 cảm xúc cơ bản: Vui, buồn, tức giận, ngạc nhiên, sợ hãi, ghê tởm, khinh bỉ. Ngoài những cảm xúc cơ bản, con người cũng trải nghiệm những cảm xúc khác như: Xấu hổ, bối rối, ghen tị, tự hào, thất vọng, hối tiếc... được gọi là những cảm xúc xã hội. Những cảm xúc này liên quan đến sự đánh giá hành vi của con người là tốt hay xấu, tích cực hay tiêu cực và khả năng nhìn nhận về bản thân trong mối quan hệ với người khác, ảnh hưởng tới cách nghĩ hoặc đánh giá về bản thân mỗi con người. Kỹ năng xã hội là một dạng hành động nhằm thực hiện các mối quan hệ của cá nhân với mọi người xung quanh trên cơ sở nắm vững phương thức thực hiện và sự vận dụng tri thức, kinh nghiệm xã hội phù hợp với điều kiện hoàn cảnh. Là một tập hợp các kỹ năng giúp con người giao tiếp, tương tác, thích nghi, hòa nhập với xã hội, được những người xung quanh chấp nhận và là một phần trong cuộc sống hàng ngày của mỗi người. Nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội được tích hợp lồng ghép trong tất cả các hoạt động, từ hoạt động học tập đến hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài trời, hoạt động lao động… và được xuyên suốt các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày, được tiến hành ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi thời điểm, mọi tình huống. Khi đến trường mầm non chúng ta quan sát trẻ trong các nhóm, lớp thì sẽ thấy; trẻ được giao tiếp với cô giáo với các bạn trong lớp, trẻ thao tác với các phương tiện học tập, được sử dụng các đồ dùng, đồ chơi… đây là nơi để trẻ chia sẻ những ý tưởng, những nhu cầu, sự lo lắng và cả những xung đột bất hòa. 2.2. Thực trạng Năm học 2018 - 2019 bản thân tôi trực tiếp giảng dạy lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 với tổng số học sinh là 25 cháu. Tôi nghiên cứu đề tài để áp dụng thực hiện việc nâng cao chất lượng giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội lớp tôi được tốt hơn. a. Thuận lợi - khó khăn * Thuận lợi Hoạt động của lớp được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ của Ban giám hiệu nhà trường. Lớp được đầu tư trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi tương đối đầy đủ để phục vụ cho công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. * Khó khăn Đa số trẻ thuộc gia đình ở nông thôn nhút nhát, thụ động, không tự tin trong các hoạt động học hoặc khi chơi cùng với nhóm. Một số cháu còn hiếu động, bản tính rất cá biệt chưa hòa mình vào tập thể, chưa thể hiện hành vi có văn hóa trong cuộc sống giao tiếp hàng ngày. Còn có một số phụ huynh cho rằng, trẻ quá nhỏ chưa cần phải học nhiều, chỉ cần đến lớp vui chơi với bạn và được cô chăm sóc, cho ăn uống là đủ, nhiều trẻ 5 - 6 tuổi vẫn được bố, mẹ nuông chiều chăm sóc từ việc cho ăn, cho uống đến mặc quần áo, vệ sinh cá nhân … có trẻ thể hiện những hành vi ứng xử chưa phù hợp với xã hội nhưng phụ huynh không quan tâm, buông lỏng, chiều theo sở thích cá nhân của trẻ. b. Thành công - hạn chế * Thành công Lớp tổ chức các hoạt động trải nghiệm về các ngày hội, ngày lễ, các hoạt động học được tích hợp các nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Học sinh tham gia vào các hoạt động. Bản thân luôn học tập kinh nghiệm tổ chức các hoạt động, tích hợp nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội trên lớp thường xuyên. Được đồng nghiệp hỗ trợ, ủng hộ trọng việc cùng tìm hiểu một số biện pháp và tổ chức các hoạt động. Phụ huynh đa số đã quan tâm đến việc học của con em mình đã cùng giáo viên trao đổi thống nhất tìm ra biện pháp để giáo dục từng đối tượng trẻ. * Hạn chế Trẻ nhút nhát nên việc tiếp thu chậm, một số trẻ tham gia học và chơi chưa tích cực. Bản thân đôi khi còn dùng mệnh lệnh, nội dung giáo dục phát triển tình cảm- kỹ năng xã hội còn theo cảm tính của bản thân và chưa đầu tư thời gian để nghiên cứu đổi mới phương pháp hỗ trợ trẻ phát triển tình cảm - kỹ năng xã hội được tốt. Môi trường xã hội xung quanh trẻ có nhiều tác động xấu đến trẻ, nhiều tranh ảnh, phim truyện có nội dung không lành mạnh tác động đến trẻ làm cho trẻ có những hành vi không tốt với những người xung quanh. c. Mặt mạnh - mặt yếu, nguyên nhân * Mặt mạnh Bản thân luôn nhiệt tình trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Đã tuyên truyền tới các bậc cha mẹ học sinh biết được tầm quan trọng của việc phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ trong trường mầm non. Luôn học hỏi trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, biết lắng nghe, biết sửa sai không bảo thủ nên chuyên môn nghiệp vụ tương đối vững vàng. Cơ sở trang thiết bị được các cấp ban nghành đoàn thể rất quan tâm, vào những năm tiếp theo sẽ được đầu tư cơ sở vật chất đầy đủ hơn nữa. * Mặt yếu Khi dạy trẻ về nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội đôi khi còn chưa định hướng được các biện pháp mục đích, nhiệm vụ mình cần làm, song cũng chưa phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong việc tổ chức một số các hoạt động tích hợp nội dung phát triển tình cảm kỹ năng xã hội…nên kết quả chưa được cao. Đa số học sinh là người nông thôn đường xá đi lại khó khăn nên việc đi học không đều. * Nguyên nhân Dân cư thưa thớt, không tập trung, đường xá còn một số nơi còn đi lại khó khăn phải qua ruộng đồi. Đa số người dân địa phương làm nghề nông hoặc đi làm ăn xa nên không có điều kiện đưa con đi học. Trẻ còn nhút nhát nhiều trẻ ít nói nên các con đến lớp chưa tự tin và chưa được gọn gàng một số trẻ không được sạch sẽ. Một số các phụ huynh chưa xác định được lợi ích của việc phát triển tình cảm kỹ năng xã hội ảnh hưởng như thế nào đến con em mình. Sự tiếp xúc với cách sống văn minh, văn hóa ít, kiến thức về chăm sóc cũng như kỹ năng nuôi dạy còn hạn chế. d. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra Giáo dục tình cảm - kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non là nhằm giúp trẻ có những tình cảm, những chuẩn mực đạo đức, những kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm. Giúp trẻ tự lập, tự tin, tích cực, sáng tạo trong cuộc sống. Tạo cơ hội cho trẻ vận dụng những kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn gần gũi với đời sống hàng ngày của trẻ. Xong tôi nhận thấy trẻ có kiến thức, kỹ năng về lĩnh vực tình cảm, kỹ năng xã hội lớp tôi chưa đạt yêu cầu. Đa số trẻ chưa biết chưa có thái độ đúng đắn với cô giáo, bạn bè và những người xung quanh. trẻ nói không đủ câu còn diễn ra thường xuyên, nhiều trẻ nhút nhát chưa mạnh dạn tự tin, chưa kiểm soát được cảm xúc của mình, chưa hiểu cảm xúc của người khác để đáp lại cảm xúc phù hợp. Nhiều trẻ chưa có kỹ năng xã hội như sự hợp tác, tự điều chỉnh cảm xúc của mình, sự tương tác, tự lập, giao tiếp, sự thấu hiểu và chia sẻ với bạn chưa có. Nhiều trẻ còn nói leo, chưa biết lắng nghe, chưa biết trình bày ý kiến của mình trong nhóm bạn bè, chưa điều chỉnh, kiểm soát các hành vi của bản thân với mọi người, chưa hiểu và tuân thủ những quy tắc xã hội. * Kết quả khảo sát thực tế trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 tại thời điểm tháng 9/2018. Tổng số trẻ được điều tra 25 trẻ. Trẻ có ý thức về bản thân: Biết tên, tuổi, giới tính, sở thích, khả năng của bản thân đạt 50%. Trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh đạt 30%. Trẻ có hành vi và quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi đạt 35%. Trẻ biết quan tâm và bảo vệ môi trường đạt 38%. Nề nếp, thói quen trong học tập, trong ăn uống còn nhiều hạn chế. Căn cứ vào kết quả khảo sát trên tôi đã tiến hành nghiên cứu một số phương pháp giáo dục trẻ phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội như sau: 2.3 Giải pháp, biện pháp 2.3.1. Nâng cao nhận thức cho bản thân. Ngay từ đầu năm học tôi đã nghiên cứu tìm hiểm về đổi mới phương pháp giáo dục phát triển tình cảm xã hội cho trẻ, qua các tài liệu mầm non, sách hướng dẫn, tạp chí, trên mạng: việc xây dựng môi trường giáo dục, công tác phối hợp với gia đình và cộng đồng về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ. Tôi xác định rõ những kỹ năng cơ bản giúp trẻ có thể phát triển tốt tình cảm và kỹ năng xã hội. Bản thân tự bồi dưỡng về phương pháp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, nắm bắt những kỹ năng cơ bản để có những biện pháp hỗ trợ cho từng trẻ trong nhóm lớp, vì mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt và sống trong môi trường gia đình khác nhau, trình độ văn hóa cũng khác nhau… những yếu tố môi trường sẽ tác động rất lớn đến sự phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội của từng trẻ, phương pháp hỗ trợ cho trẻ phát triển tình cảm kỹ năng xã hội là rất quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của trẻ sau này. Chính vì vậy mà bản thân luôn tự học hỏi và nghiên cứu các phương pháp giáo dục phù hợp, hiệu quả. 2.3.2. Xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ theo chế độ sinh hoạt hàng ngày. Trước khi xây dựng kế hoạch, tôi căn cứ vào mục tiêu, nội dung, kết quả mong đợi trong lĩnh vực phát triển tình cảm kỹ năng xã hội của chương trình giáo dục mầm non về cơ sở vật chất của lớp, kinh tế, văn hóa, xã hội của gia đình, nhà trường, địa phương, khả năng, kinh nghiệm của trẻ. Cụ thể là tôi quan sát, theo dõi, tìm hiểu, để hiểu tâm sinh lý từng trẻ thông qua các hoạt động chơi, hoạt động học, và các hoạt động khác trong ngày, sau đó ghi chép đánh giá sự phát triển của từng trẻ. Căn cứ vào kết quả đánh giá tôi áp dụng phương pháp phân loại, phân trẻ thành từng nhóm. Ví dụ: Những trẻ phát triển chậm về mặt tình cảm vào một nhóm; những trẻ phát triển chậm về kỹ năng xã hội vào một nhóm; những trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt, ứng xử nhanh vào một nhóm… Từ đó xác định nội dung hỗ trợ cho từng trẻ trong các nhóm vào những hoạt động cụ thể. Nội dung giáo dục tình cảm kỹ năng, xã hội được tích hợp vào các hoạt động như sau: Giờ đón trẻ, thể dục sáng: Tôi rèn cho trẻ thói quen chào cô và các bạn khi tới lớp, chào tạm biệt và chúc bố mẹ một ngày vui/ngày làm việc tốt. Nhắc trẻ tự mình cất giày dép, áo khoác và đồ dùng đúng nơi quy định của lớp. Khen ngợi những biểu hiện tốt của trẻ, nhắc nhở những biểu hiện chưa đúng (lời nói, hành vi, thái độ của trẻ) và giúp trẻ biết cách làm đúng nếu cần. Tổ chức cho trẻ thể dục sáng và điểm danh, rèn trẻ thực hiện các yêu cầu về tính kỷ luật, tuân theo các hướng dẫn, tín hiệu, hiệu lệnh. Tổ chức trò chuyện đầu giờ, tôi lựa chọn nội dung giáo dục tình cảm, kỹ năng xã hội phù hợp để đưa vào trò chuyện đầu giờ. Ví dụ: như chủ điểm trường mầm non trò chuyện về trường, lớp, cô giáo, bạn bè, tên trường/lớp, địa điểm. Trong trường có những ai, họ làm công việc gì? Những đồ dùng, đồ chơi trong lớp, cảnh đẹp trong trường. Tên cô giáo, tên các bạn, đặc điểm bên ngoài, tính cách, giới tính, sở thích và khả năng của các bạn. Trò chuyện thảo luận về quy định của lớp (làm gì để lớp mình sạch, đẹp..). Trò chuyện hôm nay lớp mình có điều gì mới. Trẻ quan sát lẫn nhau, quan sát lớp để phát hiện những điểm mới lạ và chia sẻ cho nhau. Trò chuyện về cách thể hiện cảm xúc, những biểu hiện cảm xúc những việc nên và không nên làm trong giao tiếp với mọi người. Giờ hoạt động học: Thảo luận/đọc hoặc kể chuyện về sự rụt rè/ nhút nhát, về cảm giác khi ở một mình, khi có bạn, khi cùng chơi với bạn. Chia trẻ thành những nhóm nhỏ và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm làm một bức tranh để trang trí. Ví dụ: hoạt động khám phá xã hội “tìm hiểu nghề Bác sỹ” phần chơi trò chơi trẻ quan sát tranh và chọn mặt thể hiện cảm xúc. Mặt cười vui là đúng, mặt buồn mếu là sai..vv VD: Qua giờ khám phá khoa học "Cây xanh và môi trường sống". Cô giáo có thể đàm thoại: Cây xanh để làm gì? Cây xanh có ích lợi như thế nào? Muốn có nhiều cây xanh chúng ta phải làm gì? Qua lợi ích của cây xanh, cô giáo dục cháu không ngắt ngọn bẻ cành, mà phải biết bảo vệ chăm sóc cây xanh để cây cho ta nhiều lợi ích. Giờ học phát triển vận động: Cô giáo dục trẻ siêng năng thể dục, tập đều đặn giúp cơ thể khoẻ mạnh, trong lúc tập các con không chen lấn, không xô đẩy nhau. Giờ học tạo hình: "Vẽ người thân trong gia đình". Cô có thể đàm thoại. Gia đình cháu gồm có những ai? Gia đình cháu thuộc gia đình nhỏ hay gia đình lớn? Mọi người sống trong gia đình phải như thế nào với nhau? Giáo dục trẻ biết yêu thương, kính trọng đối với ông bà, cha mẹ, anh chị, biết nhường nhịn em bé. Giờ học Làm quen chữ cái: Nhắc nhở cháu ngồi ngay ngắn, cất đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp, biết giữ gìn bảo quản đồ dùng. Giờ làm quen văn học: Qua truyện "Tấm Cám".Cô đàm thoại cùng trẻ: Tấm là người như thế nào? Mẹ con Cám là người như thế nào? Con thích nhân vật nào nhất? Vì sao? Cô giáo dục cháu lòng thật thà, chăm lo lao động, dạy cháu yêu cái thiện, ghét cái ác, hình thành cho trẻ lòng nhân ái đối với mọi người xung quanh; Hay truyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ”, Cô hỏi: Các con yêu thích nhân vật nào trong chuyện kể? Vì sao? Qua chuyện kể “Bác gấu đen và hai chú thỏ” cháu phải biết quan tâm yêu thương và giúp đỡ nhau trong hoạn nạn, biết nhận lỗi khi mình phạm sai lầm. Sau cuối tiết học tôi đã tạo một “tình huống” cho trẻ đó là cung cấp nhiều khối hộp to cho hai nhóm trẻ để trẻ cùng nhau “hợp tác” xây hoàn thành ngôi nhà cho thỏ sớm nhất và đẹp nhất. Nhóm có tình cảm yêu thương biết chia sẻ và có tinh thần “hợp tác ” tốt sẽ được tuyên dương. Giờ học âm nhạc: Bài "Bông hoa Mừng Cô".Đàm thoại: Đối với cô giáo các con phải như thế nào? Khi tặng hoa cho cô, các con tặng bằng mấy tay? Thông qua đó giáo dục trẻ khi nhận hoặc trao vật gì với người lớn nên trao hoặc nhận phải bằng hai tay, khi nhận các con nói lời cảm ơn. Sau một thời gian thực hiện những thói quen về lễ giáo chất lượng lớp tôi tăng lên rõ rệt, trẻ biết chào hỏi, thưa trình, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, yêu mến cô giáo, đoàn kết với bạn bè, lễ phép với người trên. Giờ hoạt động ngoài trời: Hoạt động nhóm “làm sạch đẹp sân trường”. Chia trẻ thành những nhóm nhỏ cho cả lớp đi tham quan sân trường cùng chỉ ra những việc cần làm để sân trường đẹp hơn. Tạo tình huống cô bị trượt chân ngã, qua đó giáo dục trẻ về sự quan tâm, cách xử lý khi có người bị thương, cách đi để không bị trượt ngã. Giờ hoạt động vui chơi ở các góc; Góc đóng vai trò chơi gia đình, Bác sỹ, bán hàng; Ví dụ: Bác sĩ biết thăm hỏi bệnh nhân ân cần, xưng hô, cô, chú, bác, cháu đau chỗ nào? Đau ra sao? Y tá phát thuốc dặn bệnh nhân uống thuốc ngày mấy lần, bệnh nhân nhận thuốc, nhận đơn thuốc bằng hai tay và nói lời cảm ơn đối với cô y tá, bác sĩ. Ví dụ: Trẻ chơi bán hàng: Người bán hàng: Cô, chú mua gì ạ? Người mua: Bao nhiêu tiền một đôi dép ạ? Qua hoạt động vui chơi cháu mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao tiếp, trong ứng xử, chào hỏi đối với mọi người xung quanh mình. (Ảnh trẻ chơi làm bác sỹ) Góc khám phá TC tìm sợ khác nhau giữa các bạn; Góc xây dưng TC xây trường mầm non; Góc thiên nhiên TC chăm sóc cây xanh; Góc nghệ thuật làm dây hoa, cờ trang trí lớp. Tôi quan sát và tham gia vào trò chơi với tư cách như một vai chơi, giúp trẻ rèn luyện về các kỹ năng xã hội, kỹ năng thể hiện tình cảm phù hợp, kiểm soát cảm xúc, giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh. Giờ ăn trưa: Tổ chức tốt các bước của việc tổ chức bữa ăn và cho trẻ thực hiện nghiêm túc các yêu cầu ở từng bước. Giờ hoạt động chiều: Trò chuyện, thảo luận về cách thể hiện cảm xúc tiêu cực, tức giận, thất vọng. Ví dụ: Trong hoạt động chiều cho trẻ chơi với các tấm thẻ. Cô trải các tấm thẻ thể hiện cảm xúc của các bác gấu ra sàn và yêu cầu trẻ lựa chọn tấm thẻ bác gấu đang vui, đang buồn, đang tức giận.. cho trẻ chơi thể hiện cảm xúc cùng bác gấu, trẻ nào nhận được tấm thẻ buồn thì thể hiện cảm xúc buồn…hay cho trẻ chơi nhìn thẻ để đoán cảm xúc, phân loại cảm xúc. 2.3.3. Phối hợp gia đình trong giáo dục phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Kết hợp chặt chẽ, thống nhất giữa nhà trường và gia đình. Tôi luôn lắng nghe những ý kiến của các bậc cha mẹ và từ đó giúp cho các bậc cha mẹ cách giáo dục lễ giáo cho trẻ đúng đắn, phù hợp hơn. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình cảm của trẻ để kết hợp giáo dục trẻ ở nhà tốt hơn và đồng bộ như ở trường. Mặt khác còn kết hợp với phụ huynh trong việc sưu tầm tài liệu, tranh ảnh về giáo dục lễ giáo và trong phong trào sáng tác thơ, nhạc, tiểu phẩm có nội dung giáo dục lễ giáo. Tôi luôn trao đổi với phụ huynh thông báo về một số thông tin của trẻ ở trường như ở lớp con rất ngoan song cháu còn nhút nhát, ít tham gia các hoạt động chung của lớp...và trao đổi với cha, mẹ trẻ về một số thông tin của trẻ ở gia đình Ví dụ: Ở nhà con có hay chơi với anh/chị không, với hàng xóm không? Con làm được gì đơn giản để giúp đỡ cha mẹ và định hướng trao đổi với phụ huynh để phối hợp giáo dục các cháu như; về nhà anh/chị nên khuyến khích con làm những việc đơn giản giúp đỡ cha, mẹ, biết quan tâm, hỏi han khi bố, mẹ bị ốm, mệt..vv: 2.3.4.Giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội thông qua ngày hội, ngày lễ. Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội như Tết Trung thu, ngày 20/11, tết Nguyên đán, lễ hội làng... Từ ý nghĩa của những ngày lễ lớn, tôi đã tổ chức các hoạt động văn nghệ để chào mừng, đồng thời ôn lại truyền thống của dân tộc để giáo dục trẻ lòng tự hào dân tộc, biết kính trọng những người đã hy sinh cho lợi ích dân tộc, lợi ích trồng người. Nhằm hình thành cho trẻ lòng tự hào, kính yêu đối với người lớn tuổi, thông qua đó khuyến khích trẻ học tập và phấn đấu thành con người có ích cho xã hội. 2.3.5. Xây dựng môi trường giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non. Tạo môi trường cơ sở vật chất: Trong nhóm lớp tôi bố trí không gian để sắp xếp các góc chơi cho trẻ phù hợp, thuận tiện, đồ dùng đồ chơi để nơi dễ lấy, dễ thấy, dễ tìm và phải thuận tiện cho việc đi lại. Không gian đủ diện tích cho mọi trẻ được giao tiếp và qua lại giữa các nhóm chơi với nhau. Đồ dùng đồ chơi trong các góc cần đa dạng, mang tính mở. Đồ dùng đồ chơi bố trí ở các góc chơi luôn được bổ sung, luân chuyển và đổi mới tạo cho trẻ sự hấp dẫn, khích thích trẻ hoạt động tích cực, mở rộng nội dung chơi, các quan hệ giao tiếp (trẻ được thực hành, luyện tập cách ứng xử trong giao tiếp). Tôi luôn bổ sung thêm đồ chơi trong các góc theo từng chủ đề để tạo sự tò mò, khám phá của trẻ, kích thích trẻ tích cực giao tiếp với nhau, tạo cho trẻ nhiều cơ hội hợp tác với bạn, giúp đỡ bạn khi bạn cần; tạo tình huống để trẻ học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau. Tạo môi trường xã hội tôi luôn tạo mối quan hệ thân thiện, gần gũi, yêu thương với trẻ, trẻ thường xuyên được giao tiếp, môi trường lớp học không có bạo lực, la mắng hay xúc phạm trẻ. Khi trẻ cảm thấy an toàn trong môi trường của mình, trẻ sẽ mong muốn khám phá và tiếp cận những trải nghiệm cũng như những kiến thức mới; môi trường học tập an toàn là nơi mà trẻ không bị lạm dụng thể chất và lời nói. Luôn tôn trọng trẻ, tạo điều kiện cho trẻ tự khẳng định bản thân (khuyến khích trẻ tham gia hợp tác cùng phát triển). Tôn trọng gia đình trẻ, không phân biệt dân tộc, hoàn cảnh kinh tế, văn hóa gia đình. Đối xử công bằng với mỗi trẻ. Thái độ của cô với trẻ và những người khác luôn mẫu mực để trẻ noi theo. Luôn tạo cho trẻ niềm vui xuyên suốt trong tất cả các hoạt động trong ngày, từ hoạt động học, đến hoạt động chơi, hoạt động ngoài trời hay mọi lúc mọi nơi. Tôi đưa ra các câu hỏi mở hướng sự chú ý của trẻ tới mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với con người và những mẫu hành vi đúng, đẹp cũng như các ứng xử giữa con người với con người mà trẻ đã được nghe và quan sát. Đồng thời hướng dẫn tạo điều kiện cho trẻ liên hệ bản thân với bạn, với người thân trong cuộc sống hàng ngày. Tăng cường các hoạt động giao tiếp, giao lưu cảm xúc giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với cô giáo và giữa trẻ với những người xung quanh, đây chính là điều kiện để giúp trẻ tự tin thiết lập sự gắn bó và hình thành các mối quan hệ xã hội. 2.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm nghiên, đánh giá Qua quá trình giáo dục lễ giáo ở nhà trường phối hợp sự giáo dục lễ giáo cho trẻ ở gia đình kết quả được nâng lên và có sự chuyển biến rõ rệt cụ thể. Từ những biện pháp tôi nghiên cứu và thực hiện, chất lượng giáo dục về lễ giáo của lớp tôi tăng lên rõ rệt đó là điều làm tôi phấn khởi, yêu nghề, yêu trẻ càng nhiều. Giúp tôi có nghị lực trong công tác. Trẻ biết chào hỏi lễ phép, xưng hô với bạn với cô phù hợp. Trong các giờ vui chơi trẻ biết chơi cùng bạn, nhường nhịn bạn khi chơi, cất và sắp xếp đồ chơi gọn gàng. Trẻ mạnh dạn giao tiếp với cô với bạn, có thói quen tốt trong học tập ,trong giờ ăn, giờ ngủ trẻ ngoan hơn, lễ phép hơn, trẻ được hình thành những thói quen vệ sinh văn minh, biết chào hỏi khi có khách đến, biết trao nhận bằng hai tay, biết quan tâm đến mọi người và cảnh vật xung quanh. Trẻ có ý thức về bản thân: Biết tên, tuổi, giới tính, sở thích, khả năng của bản thân 25/25 đạt 100% tăng so với đầu năm là 30%. Trẻ nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh 23/25 đạt % tăng so với đầu năm là 46%. Trẻ có hành vi và quy tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp mầm non, cộng đồng gần gũi 23/25 đạt % tăng so với đầu năm là 49%. Trẻ biết quan tâm và bảo vệ môi trường 25/25 đạt 100% tăng so với đầu năm là 49%. 3. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận Từ những biện pháp đã áp dụng tôi đã rút ra nhiều bài học bổ ích cho bản thân là lồng ghép tích hợp giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội vào các hoạt động học học để dạy trẻ mọi nơi mọi lúc. Giáo viên phải nắm chắc các yếu tố tâm sinh lý của trẻ trên cơ sở đó có biện pháp giáo dục cụ thể và kịp thời khắc phục những thiếu sót của trẻ. Kết hợp chặc chẽ giữa giáo viên, nhà trường và gia đình .Thường xuyên trao đổi về tình hình thực tại của trẻ và thông báo với phụ huynh về nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ để thống nhất giáo dục trẻ. Kết hợp với phụ huynh sưu tầm sáng tác các bài thơ, bài hát hoặc các bức tranh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Cô giáo phải thật sự là tấm gương sáng để trẻ noi theo, luôn giàu tình yêu thương, luôn thận trọng trong mọi hành vi của mình, thân thiện yêu thương để tạo tâm lý thoải mái cho trẻ thực hiện tốt mọi hành vi cũng như hoạt động giao tiếp, nhằm giúp trẻ từng bước hình thành nhân cách cho trẻ. Bên cạnh đó môi trường và cảnh quan sư phạm cũng góp phần hình thành cho trẻ những hành vi văn minh để dần dần hoàn thiện nhân cách tốt đẹp của truyền thống con người Việt Nam phù hợp với mọi chuẩn mực đạo đức xã hội một cách tự nguyện. Cô phải luôn tìm tòi sáng tạo, sưu tầm tranh ảnh, thơ ca, hò vè có nội dung giáo dục về phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. 3.2. Kiến nghị Với nhà trường tăng cường công tác bồi dưỡng cho giáo viên nội dung về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội, việc lồng ghép các nội dung giáo dục vào các hoạt động trên lớp. Tạo điều kiện về cơ sở vật chất để tổ chức các hoạt động giáo dục phát tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ vui chơi, múa hát xem phim, kể chuyện, xem tranh ảnh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội trong các hoạt động của trường, lớp mầm non. Kết hợp với phụ huynh sưu tập sáng tác các bài thơ, bài hát hoặc các bức tranh có nội dung giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội. Trên đây là một số biện pháp về giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ, tôi đã áp dụng thực hiện trong năm học 2018 - 2019 tại lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi A1 trường mầm non Trường Giang và đã gặt hái được một số kết quả thiết thực. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của bạn bè đồng nghiệp để bản sáng kiến của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Giang, ngày 06 tháng 2 năm 2020 Người viết Nguyễn Thị Khen Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá Click để đánh giá bài viết skkn một số giải pháp giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi trường mầm non thiệu đô, huyện thiệu hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.59 MB, 24 trang ) 1. MỞ ĐẦU: nhút nhát, thiếu tự tin không có khả năng chờ đến lượt, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, các kỹ năng trong cuộc sống rất hạn chế. Bên cạnh đó, trẻ chưa biết cách xử lý phù hợp với những tình huống diễn ra hằng ngày như: thưa, gửi, cảm ơn, xin lỗi, thăm hỏi, giúp đỡ…hay những hành vi gây hại với môi trường: vứt rác bừa bãi, hái hoa, bẻ cành, không thích chăm sóc cây cối, con vật xung quanh… Là giáo viên mầm non nhiều năm liền phụ trách lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi, nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội đối với sự phát triển toàn diện nhân cách của trẻ, tôi đã luôn trăn trở suy nghĩ sẽ làm thế nào để giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ một cách linh hoạt, đạt hiệu quả cao nhất, vì vậy tôi đã nghiên cứu và chọn đề tài: "Một số giải pháp 1 giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trường mầm non Thiệu Đô huyện Thiệu Hóa" để nghiên cứu và thực hiện. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Trong thời đại ngày nay, khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão, công cuộc xây dựng quê hương đổi mới từng ngày, vì vậy tri thức giảng dạy ở trong nhà trường phải là những kiến thức cơ bản, hiện đại, sát thực tiễn, dùng làm chìa khóa để mở cánh cửa khoa học, là cái vốn mà thế hệ trẻ có thể vận dụng vào cuộc sống tiếp tục học lên, tự bồi dưỡng và tiếp thu các quá trình đào tạo tiếp theo trong suốt cuộc đời. Vậy việc trang bị những kiến thức ban đầu cho các cháu là một việc làm vô cùng quan trọng nhằm góp phần xây dựng đất nước phồn vinh. Giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ mầm non là một trong những nội dung giáo dục quan trọng của nhà trường nhằm mục đích đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam tự tin, sống có trách nhiệm và tham gia tốt hơn vào các hoạt động xã hội. “Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hính thánh những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một”[2]. Ở lứa tuổi mẫu giáo 5 - 6 tuổi, tình cảm của trẻ đã khá rõ nét và ổn định; trẻ biết cách quan tâm, chia sẻ với bạn bè và người thân; khả năng kiềm chế chế của trẻ ở độ tuổi này tốt hơn so với trước. Tuy nhiên trẻ vẫn chưa thể kiềm chế được các rung động của mình và các xúc cảm trực tiếp. Lúc này, sự chỉ dẫn, động viên của người lớn có ảnh hưởng tích cực và làm cho trẻ tin vào sức lực và khả năng của mình, ngược lại sự đánh giá một cách gay gắt và tiêu cực sẽ làm cho trẻ nản chí. Phương pháp giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội đúng đắn sẽ góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Như chúng ta đã biết bậc Mầm non là “Bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân”. Vì trẻ mầm non chính là thế hệ măng non của đất nước, là những thế hệ xây dựng tương lai đất nước sau này, những gì trẻ được học ở trường mầm non chính là hành trang cho sự tiến bước vào đời của trẻ. Với đề tài này, mục đích của tôi là đánh giá thực chất việc giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ ở trường mầm non Thiệu Đô nói chung, lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi A1 nói riêng. Tìm ra nhiều biện pháp sáng tạo trong việc giúp trẻ nâng cao ý thức về bản thân, có các hành vi và quy tắc ứng xử xã hội đúng chuẩn mực, biết quan tâm đến môi trường sống…góp phần hình thành nhân cách ban đầu ở trẻ, nâng cao chất lượng giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ trong nhà trường. 1.3. Đối tượng nghiên cứu: Trẻ lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi A1 trường mầm non Thiệu Đô 1.4. Phuơng pháp nghiên cứu: Giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ là tiền đề quan trọng cho việc học và phát triển toàn diện của trẻ. Phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ sẽ hình thành và phát triển ở trẻ năng lực cá nhân, trang bị cho trẻ kỹ năng sống để giúp trẻ hoà nhập vào cộng đồng xã hội, là yếu tố cần thiết giúp trẻ học tập tốt ở trường mầm non. Qua quá trình, thời gian nghiên cứu bắt đầu từ tháng 8/2016 đến cuối 2 tháng 3/2017 về giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ 5 - 6 tuổi, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp giao lưu tình cảm, tiếp xúc gần gũi - Phương pháp dùng lời - Phương pháp sử dụng tình huống - Phương pháp sử dụng trò chơi - Phương pháp cho trẻ tham gia các hoạt động lao động - Phương pháp giám sát, nhận xét, đánh giá 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm: Đối với trẻ việc đi học, đến trường mầm non là một bước ngoặt lớn, ở đó trẻ được học được chơi với các bạn, được cô chăm sóc và giáo dục rất ân cần. Mong muốn của các cô là làm sao để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về đức, trí, thể, mỹ. Nội dung giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội là một trong những module bồi dưỡng thường xuyên dành cho giáo viên mầm non. Vấn đề giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ là vấn đề đang được xã hội quan tâm, cho nên cùng với việc lựa chọn cách giáo dục phù hợp cho trẻ mầm non thì mỗi người giáo viên lồng ghép vấn đề này vào công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ ở lớp mình phụ trách chắc chắn rằng hiệu quả giáo dục sẽ rất cao. Đối với bản thân tôi là một giáo viên mầm non, đây là một đề tài khá khó. Nhưng tôi đã quyết tâm thực hiện đề tài của mình đã đưa ra bằng cách tìm kiếm thông tin qua các kênh thông tin cập nhật thời sự hằng ngày để tích lũy kiến thức làm nền tảng cho việc giáo dục lồng ghép theo đề tài đã chọn và việc áp dụng đề tài phải dựa trên nguyên tắc: Giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội được phát triển qua tất cả các hoạt động trong ngày của trẻ nhất là qua giờ đón trả trẻ, qua hoạt động học, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời… Giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội được tích hợp phù hợp vào hoạt động phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ. Các hoạt động phải gần gũi không xa lạ gắn với thực tế của địa phương, đảm bảo tự nhiên nhẹ nhàng. Ở trường mầm non việc giáo dục để phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ thông qua nhiều nội dung như: Ý thức về bản thân (Thể hiện sở thích, khả năng của bản thân; Thực hiện các công việc được giao; Mạnh dạn, tự tin bày tỏ ý kiến...), hành vi và quy tắc ứng xử xã hội (Tôn trọng, hợp tác, yêu mến, quan tâm chia sẻ, nhận xét và tỏ thái độ với hành vi đúng - sai, tốt xấu…), quan tâm đến môi trường sống. Do vậy giúp trẻ phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên mầm non. Việc giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội không chỉ giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn mà nó còn là tiền đề cho quá trình phát triển toàn diện nhân cách trẻ để trẻ vững bước vào lớp một. Song với tình hình của lớp tôi đang đa số trẻ thuộc gia đình ở nông thôn mang nặng tính nhút nhát, thụ động, ích kỷ, không tự tin 3 trong các hoạt động học hoặc khi chơi cùng với nhóm …Biết được một số đặc điểm của trẻ tôi luôn động viên trẻ, trao đổi với phụ huynh về nhà giúp đỡ động viên trẻ để trẻ tin vào sức lực và khả năng của bản thân. Song một số trẻ vẫn chưa thật sự tự tin trong các hoạt động hàng ngày, để trẻ tích cực, mạnh dạn, tự tin hơn tham gia hoạt động có hiệu quả tôi luôn trăn trở và suy nghĩ tìm ra các giải pháp hữu hiệu nhất để giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ. Giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ mầm non đã và đang là một nhiệm vụ không thể thiếu trong công tác giáo dục mầm non, là vấn đề then chốt, là nền móng để phát huy tối đa hiệu quả giáo dục. Thực hiện tốt nhiệm vụ này sẽ giúp trẻ tự tin, sống có trách nhiệm và tham gia tốt hơn vào các hoạt động xã hội. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: Trường mầm non Thiệu Đô là một trong những trường nông thôn thuộc huyện Thiệu Hóa tỉnh Thanh Hóa, trường có 1 địa điểm khang trang sạch sẽ nằm ở trung tâm của xã nhà. Trường có 17 nhóm lớp với tổng số học sinh là 446 trẻ, có 36 đồng chí cán bộ, giáo viên, nhân viên. Đầu năm học tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi A1 với tổng số là 31 trẻ, trong đó có 14 trẻ nữ và 17 trẻ nam. Lớp có 2 cô chủ nhiệm, như vậy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn sau: a. Thuận lợi: Phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực” đã có trong kế hoạch từng năm học với những biện pháp cụ thể để phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ mầm non một cách chung nhất, đây chính là định hướng giúp giáo viên thực hiện giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ và những kỹ năng cơ bản đầu tiên của trẻ mầm non cần rèn như: Rèn luyện kỹ năng tự tin, rèn kỹ năng hợp tác, kỹ năng tò mò, kỹ năng giao tiếp, rèn kỹ năng tự phục vụ… Các cấp lãnh đạo Sở Giáo dục, Phòng Giáo dục và nhà trường luôn quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất và chuyên môn, bồi dưỡng phương pháp, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non mới. Một số phụ huynh nhiệt tình chia sẻ với giáo viên về tình hình của con ở nhà, thường xuyên dành thời gian trao đổi với cô giáo để cùng chăm sóc và giáo dục các con Lớp học đầy đủ tiện nghi phục vụ tốt cho mọi hoạt động của cô và trẻ. Có phòng học rộng rãi thoáng mát, sân trường sạch đẹp, an toàn. Hội phụ huynh lớp cũng tích cực ủng hộ cả về vật chất và tinh thần cho chúng tôi trong qua trình giảng dạy, thực hiện nhiệm vụ được giao. Giáo viên trong lớp nắm vững chuyên môn nghiệp vụ, yêu trẻ, trẻ khỏe nhiệt tình. Bản thân tôi luôn tìm tòi phương pháp tốt nhất giúp trẻ được học, được khám phá và khắc sâu kiến thức. b. Khó khăn: Chưa có nhiều tài liệu sách báo về giáo dục tình cảm, kĩ năng xã hội cho 4 trẻ để giáo viên nghiên cứu, tham khảo. Giáo viên trong lớp còn nhiều hạn chế về phương pháp và chưa có kinh nghiệm tích hợp giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ vào các hoạt động trong ngày. Đa số trẻ được bố mẹ nuông chiều nên trẻ chưa có kỹ năng xã hội cần thiết theo độ tuổi. c. Khảo sát thực trạng: Qua khảo sát đầu năm cho thấy: Nhóm tình cảm, kỹ năng xã hội trọng tâm Kỹ năng nhận thức về bản thân Kĩ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh Kĩ năng hợp tác Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép Kỹ năng tự phục vụ Kĩ năng kiểm soát cảm xúc Tổng số Trẻ mạnh dạn, tự tin Trẻ nhút nhát, chưa trẻ tự tin 31 Số trẻ 25 Tỷ lệ % 80,6 Số trẻ 6 Tỷ lệ % 19,4 31 24 77,4 7 22,6 31 25 80,6 6 19,4 31 23 74,2 8 25,8 31 27 87,1 4 12,9 31 27 87,1 4 12,9 31 26 83,9 5 16,1 Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy trẻ còn nhiều hạn chế trong phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội, tỷ lệ đạt còn khá thấp, nên tôi luôn băn khoăn làm sao để nâng cao chất lượng giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội cho trẻ. 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề: Giải pháp 1: Giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ trong giờ đón trẻ và trả trẻ. Thông qua giờ đón trả trẻ, tôi luôn rèn cho trẻ những hành vi và quy tắc ứng xử xã hội như: kỹ năng tự chào hỏi, lễ phép, tự cất đồ dùng cá nhân gọn gàng....Ngay từ đầu năm học, tôi đã tập cho trẻ ý thức tự cất đồ dùng cá nhân 5 gọn gàng, ngăn nắp đúng nơi quy định, tôi sẽ kiểm tra xem bạn nào thực hiện chưa đạt để nhắc nhở, khích lệ động viên trẻ cố gắng, bạn nào đã thực hiện tốt cuối ngày tôi sẽ đánh giá và nêu gương, từ đó việc cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định không còn là “hành động” mà trở thành “ý thức”, trẻ tự thực hiện không cần phải đợi nhắc nhở hay kiểm tra. Hình ảnh trẻ tự cất đồ dùng cá nhân Trong giờ đón và trả trẻ: tôi trò chuyện với trẻ, cho trẻ xem tranh ảnh các tình huống giáo dục kỹ năng xã hội, qua đó tạo cho trẻ một số tình huống giáo dục và khắc sâu tình cảm và các kĩ năng xã hội cho trẻ. Ví dụ: cho trẻ quan sát tranh bé giúp đỡ người khác, tôi trò chuyện với trẻ: Con đã được ai giúp đỡ bao giờ chưa? con đã giúp đỡ ai chưa? khi giúp đỡ ai làm một việc gì đó con có thấy vui không? nếu được người khác giúp đỡ con sẽ 6 làm gì? …Qua đó tôi giáo dục trẻ biết nói lời cám ơn khi được người khác giúp đỡ và nhắc nhở trẻ biết giúp đỡ mọi người xung quanh. Ví dụ: Để rèn thói quen ăn uống vệ sinh cho trẻ, tôi cho trẻ quan sát tranh về hành động chưa đúng như chưa rửa tay đã bốc thức ăn, ăn thức ăn chưa được nấu chín… và trò chuyện với trẻ về hành động mà trẻ thấy trong bức tranh, qua đó giáo dục trẻ biết giữ gìn vệ sinh trước, trong và sau khi ăn như: rửa tay trước khi ăn và không ăn những thức ăn đã rơi xuống đất. Ví dụ: Khi cho trẻ quan sát tranh "một cậu bé đá bóng trong nhà làm vỡ chiếc ly thủy tinh của mẹ": Tôi hỏi trẻ: Đó là hành động đúng hay sai? với tình huống trên theo con nên làm gì để nhận lỗi? Tôi tham khảo và lắng nghe ý kiến của trẻ sau đó đưa ra ý kiến của mình để thảo luận cùng trẻ: con có thể xin lỗi mẹ, hứa với mẹ từ nay không đá bóng ở trong nhà nữa. Bố mẹ là tấm gương đầu tiên cho trẻ học tập những thói quen tốt. Việc phối hợp với phụ huynh trong giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ là vô cùng cần thiết. 7 Hình ảnh cô trò chuyện với phụ huynh trong giờ đón trả trẻ Trong các buổi đón trẻ tôi thường trao đổi những nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện và mang tính thuyết phục, tôi thường xuyên trao đổi những kỹ năng tự phục vụ trong tuần cho cha mẹ trẻ biết để cùng phổi hợp rèn kĩ năng cho trẻ đạt hiệu quả cao nhất, tôi luôn khuyến khích phụ huynh tạo điều kiện để trẻ tự phục vụ bản thân: rửa mặt, đánh răng, thay quần áo, tự chọn quần áo, đồ dùng cá nhân chuẩn bị đi học…nhắc nhở phụ huynh cần dạy trẻ những kỹ năng như ghi nhớ số điện thoại của bố, mẹ, địa chỉ gia đình để trẻ có thể tự bảo vệ bản thân khi gặp nguy hiểm. Phụ huynh hãy cho trẻ được chơi, bày đồ chơi, không cấm đoán trẻ, lúc này cần thiết nhất là dạy trẻ phải tự cất đồ chơi hoặc ba mẹ cùng cất với trẻ, tuyệt đối không nên làm thay cho trẻ. Hãy cho trẻ cùng tham gia công việc trong gia đình, nêu lên hiểu biết và suy nghĩ của mình, từ đó sẽ có hướng điều chỉnh kỹ năng xã hội phù hợp với trẻ 5 - 6 tuổi. 8 Bên cạnh đó, tôi tuyên truyền phụ huynh cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trường. Cha mẹ nên tham gia vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà trường và dự một số giờ học, dự các hoạt động trong ngày của trẻ, chỉ bằng cách đó thôi cha mẹ đã giúp trẻ hiểu rằng học là phải học cả đời. Tôi tuyên truyền để phụ huynh hiểu giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ hiện nay là điều mà mỗi cá nhân, bậc làm cha, làm mẹ điều phải quan tâm, tuyên truyền để họ hiểu điều quan trọng trong việc rèn luyện giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội chính là việc “không nên cấm đoán trẻ làm mà hãy dạy trẻ cách thực hiện chúng”. Cô giáo, cha mẹ là tấm gương, bằng việc làm đơn giản, gần gũi hàng ngày mà dạy kỹ năng xã hội cho trẻ. Cha mẹ cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực và đừng bao giờ phá vỡ suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ. Trong gia đình, việc dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống rất cần thiết. Để trẻ có được những kỹ xảo, thói quen sử dụng đồ dùng một cách chính xác, thuần thục và khéo léo, không chỉ đòi hỏi trẻ phải thường xuyên luyện tập, mà còn phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những mẫu hành vi văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những người xung quanh trẻ. Giải pháp 2: Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ thông qua hoạt động học Giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ qua hoạt động khám phá khoa học. Ví dụ: qua hoạt động phám phá khoa học chủ đề "Bản thân" tôi giáo dục trẻ ý thức về bản thân như cho trẻ tự giới thiệu về mình với các bạn: Tên, tuổi, giới tính, những điều bé thích, không thích. Trẻ biết được điểm giống và khác nhau giữa mình với người khác, bước đầu ý thức được vị trí, trách nhiệm của bản thân trong gia đình và lớp học. Nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với bạn bè qua hoạt động khám phá "Ai đang vui, ai đang buồn": giúp trẻ nhận biết một số trạng thái, cảm xúc vui buồn, sợ hãi, tức giận…Từ đó trẻ mạnh dạn, tự tin bày tỏ ý kiến của mình. Hay qua hoạt động khám phá khoa học chủ đề gia đình: Khi cho trẻ quan sát một số vật dụng nguy hiểm như: ổ điện, bếp đang đun, phích nước, nồi canh nóng... qua đó giáo dục trẻ biết tránh một số hành động có thể gây nguy hiểm cho bản thân và người khác. Hoạt động làm quen với văn học bồi dưỡng cho trẻ kinh nghiệm sống, nhân cách tốt đẹp qua những câu truyện bài thơ, tục ngữ, ca dao, đồng dao... Ví dụ: Trong câu chuyện “Gấu con bị sâu răng” với nội dung “Bạn Gấu con bị sâu răng do ăn nhiều bánh kẹo mà không chịu đánh răng”, hay trong bài thơ “Thỏ bông bị ốm” với nội dung bạn Thỏ bông bị đau bụng với lý do ăn thức ăn còn sống, uống nước ngoài ao” nhằm lồng ghép giáo dục kỹ năng tự phục vụ, 9 an toàn, tự bảo vệ (đánh răng trước khi đi ngủ, không ăn thức ăn chưa được nấu chín, không ra gần bờ ao, giếng nước dễ xảy ra tai nạn). Được nghe kể chuyện là điều trẻ rất thích, do đó tôi lựa chọn câu chuyện phù hợp để lồng ghép giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ. Chẳng hạn với câu chuyện “Mỗi người một việc” có nội dung giáo dục “tất cả các bộ phận trên cơ thể bé đều rất quan trọng”, khi đó tôi chuyển tải tới trẻ những thông điệp quý báu “kỹ năng tự nhận thức bản thân”, hãy biết giữ gìn và bảo các bộ phận trên cơ thể mình. Hoặc khi kế cho trẻ nghe các câu chuyện mang tính giáo dục tình cảm như Tích Chu, ba cô gái…qua câu truyện tôi đặt ra những câu hỏi tình huống như: Ví dụ người thân trong gia đình mình bị ốm con sẽ chăm sóc họ như thế nào? Con sẽ làm gì để mọi người vui hơn và nhanh khoẻ… Tôi giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ qua câu chuyện “Chú vịt xám”: “Khi được bố mẹ cho chơi như đi công viên, siêu thị hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được chạy lung tung để khỏi bị lạc” qua đó tôi đặt ra những câu hỏi tình huống dạy trẻ, nếu chẳng may con bị lạc thì con sẽ làm thế nào? Tôi đã cho trẻ suy nghĩ và mời trẻ đưa ra cách giải quyết, tôi lắng nghe ý kiến của trẻ, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi: Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất: Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, không khóc và chạy lung tung mà hãy đứng yên tại chỗ bị lạc chờ vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé, nếu muốn nhờ người lớn gần đó giúp đỡ bé phải tìm công an hoặc những người mặc đồng phục (bảo vệ, nhân viên.) ở gần chỗ đó để nhờ giúp đỡ để tìm bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có hứa sẽ đưa về với bố mẹ vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc làm hại bé... Hoạt động âm nhạc và các hoạt động khác trong hoạt động học cũng góp phần không nhỏ rèn sự mạnh dạn, tự tin và tình yêu gia đình, bạn bè, yêu quê hương đất nước cho trẻ. Do đó, tôi luôn chọn nội dung phù hợp với trẻ lớp mình, kết hợp với phương pháp dùng lời, phương pháp trực quan, trẻ được nghe, được xem hình ảnh cùng với sự giảng giải của cô, trẻ sẽ thấm nhuần ý nghĩa của cuộc sống xung quanh, từ đó trẻ tích luỹ cho mình những bài học kinh nghiệm. Hàng ngày tôi ghi chép từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan hệ với cô, với bạn, ghi chép những kỹ năng trẻ đạt được trong mỗi ngày, lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để đánh giá trẻ, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các biện pháp giáo dục từng trẻ và giúp trẻ hình thành phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội theo hướng chuẩn mực. 10 Hình ảnh cô và trẻ trong giờ hoạt động âm nhạc Giải pháp 3: Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ thông qua hoạt động góc. Một đứa trẻ nếu thiếu kỹ năng tự phục vụ sẽ dẫn đến lười biếng, thụ động và khó khăn khi tham gia vào các hoạt động tập thể. Thực hiện kế hoạch chỉ đạo chuyên môn của Phòng giáo dục và kế hoạch chuyên môn của nhà trường đã xác định mục tiêu và xây dựng kế hoạch về giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ trong năm học, tôi luôn bám sát và rèn cho trẻ các kỹ năng tự phục vụ theo tuần. Các kĩ năng đó được tôi lồng ghép vào việc tổ chức hoạt động góc hàng ngày cho trẻ. 11 Hoạt động góc phản ánh sự sáng tạo, độc đáo của nhận thức và ngôn ngữ, nó là tác động qua lại giữa trẻ với môi trường xung quanh. Khi trẻ hoạt động góc có nghĩa là đang sống trong cuộc sống thực, trong khi chơi trẻ được đối thoại cùng nhau, trao đổi thỏa thuận, thương lượng cùng nhau, trẻ phải nói cho bạn chơi hiểu và phải hiểu lời bạn cùng chơi, từ đó làm cho trí tuệ của trẻ phát tiển mạnh mẽ chịu ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển tình cảm xã hội của trẻ hướng đến cái đẹp trong giao tiếp, góp phần hình thành hành vi văn minh trong xã hội, hình thành thái độ tích cực của trẻ với bản thân. Trong hoạt động góc, trẻ biết cách tôn trọng, hợp tác, chia sẻ và chấp nhận với các bạn cùng chơi. Ví dụ: Trẻ chơi góc phân vai có trò chơi “bác sĩ”, bác sĩ khám bệnh cho bệnh nhân với thái độ vui vẻ, niềm nở, y tá cấp phát thuốc và dặn bệnh nhân uống thuốc đúng giờ và ngồi chờ khám theo lượt. Tôi thường nhập vai chơi với trẻ và hướng cho cô y tá dẫn người già và trẻ nhỏ được ưu tiên đi khám trước. Có thể nói trẻ đóng vai bác sĩ đã có kinh nghiệm sống rất tốt và trẻ đã áp dụng ngay trong quá trình chơi, kỹ năng giao tiếp và ứng xử văn minh được thể hiện. Ở chủ đề “Giao thông” khi chơi “Mẹ chở con đi học bằng xe máy”, yêu cầu trẻ phải đội mũ bảo hiểm, qua đó tôi dạy trẻ cách đội, cách gài dây, thao tác lặp đi lặp lại 2 - 3 lần, từ đó hình thành kỹ năng tự phục vụ cho trẻ. Hoặc với trò chơi “Đi ô tô” tôi cũng chú ý xem cách thể hiện của trẻ để có những gợi mở kịp thời như: Các bác đã thắt dây an toàn chưa, đừng thò đầu, thò tay ra ngoài khi xe đang chạy nhé. Với nhóm bán hàng: tôi rèn kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép cho trẻ, rèn trẻ đưa đón đồ dùng cho bạn bằng 2 tay, rèn tinh thần đoàn kết khi chơi, khi chơi không ném đồ chơi bừa bãi, chơi xong giáo dục trẻ có ý thức cất đồ dùng, đồ chơi gọn gàng. Với chủ đề “Gia đình” dạy trẻ kỹ năng chia sẻ, thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, ví dụ như: gọi điện thoại hỏi thăm, chăm sóc ông bà, gia đình cùng nhau đi du lịch, thăm hỏi lẫn nhau lúc ốm đau. Với nhóm “Nấu ăn”, tôi cũng lưu ý đến những thao tác mà trẻ thể hiện vai của mình: Bắc nồi lên bếp ga đặt đã đúng giữa bếp chưa? nếu không sẽ dễ đổ và xảy ra tai nạn, nấu xong phải nhớ tắt bếp, bắc nồi phải dùng cái lót tay để không bị bỏng. Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra. Tôi đã đưa tình huống: “Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?” Qua tình huống này tôi dạy trẻ kĩ năng thoát hiểm khi có hỏa hoạn: Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, hãy hét to để báo với người nhà và những người xung quanh có thể nghe thấy. Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm mà tôi dạy trẻ. Thông qua hoạt động đó cũng giúp 12 trẻ có sự tư duy logic, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống. Hình ảnh trẻ hoạt động góc Hoạt động góc diễn ra trong thời gian tương đối dài (45 phút), có rất nhiều tình huống xảy ra, tôi luôn bao quát và kịp thời can thiệp để điều chỉnh hành vi, giúp trẻ có thói quen tốt, biết được điều gì nên làm, điều gì không nên làm, lâu dần những thói quen tốt, những hành vi đẹp sẽ được tích luỹ và trở thành kỹ năng xã hội đối với trẻ. Giải pháp 4: Giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ thông qua hoạt động ngoài trời. Hoạt động ngoài trời là một hoạt động không thể thiếu trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của. Bởi thông qua đó, trẻ được tiếp xúc, gần gũi với thiên nhiên, hít thở bầu không khí trong lành, đồng thời được khám phá, thoả mãn trí tò mò của trẻ, phát triển được nhiều kỹ năng xã hội cần thiết. Thông qua các hoạt động có chủ đích, các hoạt động giúp trẻ nhận biết và làm quen với môi trường và cuộc sống xung quanh… Có thể nói, khi trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, khi trẻ đùa nghịch, cười nói, chạy nhảy… thực chất là trẻ khám phá, học hỏi và có điều kiện phát triển tốt nhất những cảm xúc tích cực của mình. 13 Bên cạnh đó, các hoạt động này giúp trẻ phát triển về mặt thể chất, vận động, giúp bé tiêu hao năng lượng, do đó sẽ ăn ngủ ngon hơn. Việc chạy nhảy, vui đùa, hít thở không khí trong lành sẽ giúp cho đầu óc thoải mái, sảng khoái hơn, bé sẽ tiếp thu các bài học trong lớp một cách dễ dàng hơn. Một lợi ích quan trọng của các hoạt động ngoài trời là tăng cường kĩ năng giao tiếp của trẻ. Trẻ sẽ tiếp xúc, làm quen, nói chuyện với các bạn trong lớp, từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp. Ngoài ra, trẻ sẽ dễ dàng thích nghi, hòa nhập khi đến các môi trường khác. Do đó, có thể khẳng định rằng, hoạt động ngoài trời có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc phát triển thể chất, tình cảm, trí tuệ của trẻ. Ví dụ: “Quan sát vườn trường” trẻ thể hiện cảm xúc vui vẻ, thoải mái, từ đó trẻ yêu thích cái đẹp, yêu thiên nhiên. Hình ảnh trẻ đang hoạt động ngoài trời Khi cho trẻ lao động nhổ cỏ, tưới cây, quan sát và trò chuyện về cây xanh, cây hoa, tôi sẽ trò chuyện cùng trẻ về ích lợi của việc chăm sóc các loài cây, hoa đó. Việc làm này hình thành ở trẻ lòng tự hào khi được góp công sức của mình vào việc làm cho môi trường xanh - sạch - đẹp. Trẻ chơi với cát, nước, sỏi, phấn vẽ, đất đá để biết được tính chất của chúng. Chơi với lá cây như xếp lá thành những hình dạng khác nhau theo trí 14 tưởng tượng của trẻ như hình bông hoa, căn nhà, con bướm. Trẻ tham gia trồng cây và chăm sóc vườn cây xung quanh khu vực trường nhằm phát triển óc tò mò ở trẻ: quan sát sự thay đổi hàng ngày của cây xanh trong trường và phân loại chúng có nhóm hoa, nhóm không có hoa, nhóm ăn quả... Qua những trò chơi này cũng giúp trẻ mở rộng mối quan hệ với thế giới xung quanh, cách chăm sóc cây xanh và bảo vệ cây xanh, rèn cho trẻ cách giao tiếp lịch sự với mọi người. Khi cho trẻ dạo chơi sân trường, tôi thường đặt câu hỏi với trẻ: làm thế nào để sân trường sạch đẹp? (nhặt lá cây rơi, nhặt rác bỏ vào thùng rác). Từ đó, hình thành được kỹ năng ứng xử văn minh cho trẻ không những ở trường mà trẻ sẽ thực hiện việc giữ vệ sinh nhà, ở nơi công cộng. Hay trong hoạt động ngoài trời, khi trẻ chơi tự do, vừa quan sát trẻ chơi tôi vừa hướng dẫn trẻ cách chơi an toàn: Khi leo lên cầu trượt thì xếp hàng theo thứ tự, biết chờ đến lượt, không chen lấn, xô đẩy, đùa nghịch, hò hét, tuyệt đối không tranh giành đồ chơi, chơi đu quay không quay quá nhanh, không leo trèo những nơi nguy hiểm.... Hình ảnh trẻ đang hoạt động ngoài trời Qua đây, trẻ được tự mình học hỏi, khám phá, nhiều đồ chơi, trang thiết bị trong nhà vẫn không thể thay thế được nhu cầu tự do vui chơi ngoài trời của trẻ. Với trẻ, vạn vật đang diễn ra trong thế giới này đều mới mẻ, sống động, cuốn hút và luôn luôn kích thích trí tò mò. Khi trẻ đùa nghịch, chơi đùa với thiên nhiên, thực chất là trẻ khám phá, học hỏi và có điều kiện phát triển tốt nhất 15 những cảm xúc tích cực của mình. Không gì khiến trẻ thấy thoải mái, tự tin và vui vẻ hơn khi trẻ được chạm tay vào mọi thứ xung quanh và tự khám phá sự việc bằng các giác quan, cảm xúc của mình. Giải pháp 5: Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ thông qua hoạt động ăn, ngủ, vệ sinh, nêu gương bé ngoan trong ngày, trong tuần. Ngày nay khi xã hội phát triển, trình độ tri thức của trẻ được nâng lên gấp bội, nhưng bên cạnh đó kỹ năng xã hội của trẻ dường như bị tụt lùi. Điều này càng thể hiện rõ đối với trẻ ở thành thị, những vùng kinh tế phát triển. Chúng ta dễ dàng bắt gặp trẻ 5 - 6 tuổi vẫn còn được mẹ chăm bẩm từng ly từng tí: từ việc vệ sinh cá nhân, mặc quần áo đến việc đút cho ăn. Những việc làm này vô tình sẽ làm mất dần kỹ năng tự phục vụ ở trẻ. Đối với đứa trẻ kỹ năng tự phục vụ là rất cần thiết nếu không có kỹ năng đó thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong hoạt động sinh hoạt hàng ngày cho đứa trẻ sau này. Thông qua hoạt ăn, ngủ, vệ sinh, kỹ năng tự phục vụ của trẻ được rèn luyện, giáo dục thường xuyên nhất. Hình ảnh trẻ tự rửa tay trước khi ăn Ngay từ đầu năm học tôi đã dạy trẻ biết giữ gìn quần áo chân tay sạch sẽ, trước khi ăn là phải rửa tay, lau mặt. Dạy trẻ có những hành vi văn hóa trong ăn uống, qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, 16 nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất, không làm ảnh hưởng đến người xung quanh. Ăn xong trẻ giúp cô lau bàn, cất ghế. Hình ảnh trẻ tự xúc cơm ăn Rèn cho trẻ nề nếp khi ngủ, không nói chuyện, không nằm sấp, không cầm đồ chơi trong tay, khi ngủ dậy giúp cô gấp chiếu, cất gối... Cứ như thế ngày này qua ngày khác, lâu dần trẻ tự thực hiện thành nề nếp mà không cần tôi phải nhắc nhở. Những kỹ năng ấy không những được trẻ thực hiện ở trường mà còn thực hiện ở nhà, hay ở bất cứ đâu khi trẻ đi đến. Bên cạnh đó, nêu gương trẻ là cách tôi giúp trẻ nhút nhát, thụ động mạnh dạn tự tin hơn với mọi hoạt động trong ngày. Bản thân trẻ rất quan tâm tới: “Bảng bé ngoan”, khi trẻ được lên cắm cờ trẻ sẽ rất phấn khởi, tự hào với các bạn bè, mong chờ được khoe với bố mẹ vào mỗi buổi chiều, báo các lại kết quả vì sao mình được lên cắm cờ cho bố mẹ biết. Từ đó tôi đã dần tạo cho trẻ tính mạnh dạn tự tin trong giao tiếp với bạn bè, biết giúp đỡ cô, biết làm việc tốt với bản thân và người khác để được công nhận. Tôi sẽ đưa ra các tiêu chí được lên cắm cờ: chăm giơ tay phát biểu, biết giúp đỡ cô và bạn bè, mạnh dạn tự tin mọi hoạt động trong lớp học, biết tự phục vụ bản thân… Và tùy thuộc vào đối tượng mà tiêu chí đó có được cô và các bạn công nhận hay không. Với cách làm này trẻ sẽ luôn vui vẻ, tự tin, phấn đấu để cuối ngày được lên cắm cờ từ đó luôn diễn ra sự cạnh tranh rất lành mạnh giữa các trẻ. Kết quả 17 giúp trẻ tự có nhu cầu hoàn thiện bản thân cao, trẻ sẽ mạnh dạn tự tin hơn trong các trong các hoạt động trong ngày, dần dần thói quen tốt nảy sinh trở thành một nhu cầu, một kỹ năng sống tốt của trẻ, góp phần không nhỏ vào quá trình hình thành nhân cách tốt cho trẻ. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường: Sau một thời gian thực hiện với các biện pháp giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội mà tôi đã nêu trên khi thực hiện tại lớp tôi đã đạt được kết quả như sau: * Đối với giáo viên: Tôi có thêm nhiều kinh nghiệm tổ chức các hoạt động giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ. Bản thân yên tâm, phấn khởi hơn khi tổ chức các hoạt động trong ngày mà không cần lo lắng e dè mỗi khi có Ban giám hiệu dự giờ thăm lớp hay đón đoàn thanh tra kiểm tra hoặc tham gia vào các hoạt động kỷ niệm ngày hội ngày lễ nào đó. * Đối với phụ huynh học sinh Phụ huynh hưởng ứng, thường xuyên trao đổi và cùng phối kết hợp với giáo viên để cùng giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ và rất tin tưởng cô giáo bởi họ tự nhận thấy rõ sự tiến bộ của con mình. Một số phụ huynh trước đây không hài lòng khi cô giáo giao cho trẻ làm những việc vừa sức và một số kỹ năng tự phục vụ, nay họ đã nhận thức được vấn đề và đã rất nhiệt tình phối hợp với giáo viên và rất yên tâm khi đưa con đến lớp. Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít la mắng trẻ, thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ, phân việc cho trẻ, không cung phụng trẻ thái quá. * Đối với trẻ: Sau khi tiến hành những biện pháp trên tôi thấy trẻ đã có sự phát triển về tình cảm kỹ năng xã hội cần thiết phù hợp với độ tuổi. Trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tự tin, mạnh dạn Trẻ lớp tôi có sự chuyển biến rõ nét về việc hình thành các kỹ năng giao tiếp, hợp tác làm việc theo nhóm, biết chia sẻ, cư xử với nhau một cách thân thiện và phát triển những phẩm chất tốt đẹp như: Thực hiện công việc được giao, chủ động, độc lập trong một số hoạt động, phát huy tính kiên trì, tính trung thực, biết nhường nhịn…Trẻ tự tin, mạnh dạn bày tỏ ý kiến, tham gia vào các hoạt động của trường lớp, tỏ thái độ với hành vi đúng - sai, tốt - xấu, biết quan tâm bảo vệ môi trường... Bảng so sánh kết quả trẻ đạt được sau khi thực nghiệm các biện pháp Nhóm tình cảm, kỹ năng xã hội trọng tâm Tổng số Trẻ mạnh dạn, tự tin Trẻ nhút nhát, chưa trẻ tự tin 18 Kỹ năng nhận thức về bản thân Kĩ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh Kĩ năng hợp tác Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép Kỹ năng tự phục vụ Kĩ năng kiểm soát cảm xúc Số trẻ Tỷ lệ % 31 31 100 31 31 100 31 31 100 31 30 96,8 31 31 100 31 31 100 31 31 100 Số trẻ 1 Tỷ lệ % 3,2 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ: - Kết luận: Việc thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục theo chương trình mầm non mới sẽ giúp giáo viên linh hoạt và sáng tạo hơn trong việc xác định lựa chọn, tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ, cũng như nghiên cứu lồng ghép các hình thức với nhau, tạo cho trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động tạo điều kiện cho trẻ phát triền một cách toàn diện . Sau một năm nghiên cứu tìm ra "Một số giải pháp giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trường mầm non Thiệu Đô huyện Thiệu Hóa" tôi thấy rằng: trẻ em được giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội tốt thì sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn, giúp trẻ có khả năng thích nghi và thành công trong cuộc sống dễ dàng hơn. Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ là một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết. Điều đó giúp cho trẻ tự tin, chủ động xử lý linh hoạt các tình huống trong cuộc sống. Thực tế phát triển tình cảm kỹ năng xã hội của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo chỉ đơn giản là giao tiếp tốt, biết vui chơi với bạn, biết xin lỗi hoặc cảm ơn đúng lúc, để thích nghi với môi trường khác nhau….Một đứa trẻ chờ đến lượt chơi sẽ là người biết kiên nhẫn, một đứa trẻ được tập thích nghi với đám đông sẽ trở thành người biết tự chủ và tự tin sau này. Đó chính là những lợi ích về lâu dài mà ngày nay chúng ta quan tâm nhiều hơn đến việc trang bị kỹ năng xã hội cho 19 con ngay từ tuổi mầm non. Cũng cần nói thêm rằng trẻ nhỏ chỉ có thể tích luỹ kỹ năng xã hội thông qua những trải nghiệm thực tế, trong mỗi đứa trẻ đều có những tài năng tiềm ẩn, sự chuẩn bị kỹ càng từ lúc đầu đời chính là chìa khoá thành công cho tương lai mỗi trẻ. Chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ là nền tảng cho quá trình học tập suốt đời của trẻ. Cha mẹ, cô giáo, người lớn chúng ta hãy luôn khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia các hoạt động, tự tin vào bản thân, đồng thời, khuyến khích trẻ khi tham gia vào trò chơi, cần biết cải tiến, sáng tạo các cách chơi và cố gắng đạt mục đích, đây chính là những kỹ năng cơ bản để sống và tham gia các hoạt động xã hội trong tương lai. * Sau khi thực hiện đề tài này với những kết quả đạt được, tôi rút ra bài học kinh nghiệm sau: Thông qua việc nghiên cứu đề tài cho thấy để giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, giáo viên phải xác định được được mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc hình thành tình cảm và các kỹ năng xã hội cho trẻ trong mọi hoạt động. Bên cạnh những lời nói khích lệ nêu gương, khuyến khích những hành vi, lời nói tốt của trẻ điều cần làm trước hết là cô giáo và cha mẹ trẻ phải là tấm gương sáng, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ. Các bậc làm cha mẹ, cô giáo, những người lớn cần nhẹ nhàng, khéo léo khi giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ, không nên hạ thấp khả năng của trẻ, không dọa nạt hay bắt trẻ phải làm những việc quá sức của trẻ. Ngoài lòng yêu nghề mến trẻ, người giáo viên phải có năng lực sư phạm, có kỹ năng xã hội tốt, trình độ chuyên môn, biết vận dụng những lý luận vào thực tế và có lòng kiên trì, kiên nhẫn trong công việc, có sự quan tâm đến đặc điểm của từng cá nhân trẻ. Tích cực trau dồi học hỏi, tự bồi dưỡng kiến thức qua sách báo, các phương tiện thông tin đại chúng, internet, qua bạn bè, đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn, làm phong phú vốn sống và vốn hiểu biết của mình về nhiều lĩnh vực. Thường xuyên chỉ ra cái mới, hãy trao đổi với trẻ về những thông tin mà cô giáo, cha mẹ mới tìm thấy cho trẻ thấy rằng học lúc nào cũng vừa vui, vừa thử thách. Kể chuyện cho trẻ hàng ngày bằng phương pháp mưa dầm thấm lâu: Cô giáo, cha mẹ hãy dành thời gian mỗi ngày để kể cho trẻ nghe những câu chuyện, dành thời gian trò chuyện với con trẻ vì chuyện là kho báu của dân tộc, kể chuyện cổ tích là con đường ngắn nhất, đơn giản hiệu quả nhất giáo dục nhân cách cho trẻ. Để hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen, nghi thức văn hóa trong ăn uống cần thiết không chỉ có sự tập luyện mà còn cần sự thống nhất những cách thức và phương thức giữa gia đình và lớp mầm non. Chỉ có sự kiên trì, nhẫn nại, sự đồng cả, sự quan tâm, chú ý và sự giúp đỡ quý báu của người lớn 20 mới giúp trẻ vượt qua những khó khăn, trở ngại, mới tạo được một bầu không khí thân ái, đầm ấm cần thiết trong bữa ăn. Bên cạnh đó, để giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hôi cho trẻ một cách tốt nhất, giáo viên và cha mẹ nên tránh: Không hạ thấp, không doạ nạt trẻ; Không bao bọc trẻ một cách thái quá sẽ làm trẻ yếu đuối; Không nên giáo huấn quá nhiều, không tước đoạt của trẻ quyền làm trẻ con hãy để cho trẻ được làm trẻ con thật sự … Đó là những bài học kinh nghiệm mà tôi đã rút ra trong quá trình quan sát và dạy trẻ. - Kiến nghị: Để các cháu mẫu giáo nói chung và các cháu 5 - 6 tuổi nói riêng có được những điều kiện thuận lợi nhất trong khi học cũng như khi chơi. Dựa trên cơ sở nghiên cứu tôi xin có kiến nghị như sau: Các cấp lãnh đạo tạo điều kiện bổ sung những tài liệu tham khảo, trang thiết bị mầm non và đồ dùng phục vụ trong công tác giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ. Các cấp lãnh đạo tạo điều kiện tổ chức các lớp tập huấn giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non, bổ sung các tài liệu giáo trình giảng dạy về việc phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mầm non đến giáo viên Các cấp lãnh đạo tạo điều kiện tổ chức các lớp tập huấn hướng dẫn lồng ghép nội dung giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội vào những hoạt động hàng ngày của trẻ. Phòng giáo dục, nhà trường tổ chức các hoạt động mẫu theo chuyên đề: Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ. Trên đây là toàn bộ những hiểu biết của tôi về vấn đề này, rất mong được sự ủng hộ góp ý một cách chân thành của chị em đồng nghiệp, bạn bè và của các cấp lãnh đạo để tôi hoàn thiện hơn những hiểu biết của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 15/3/2017 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác Lê Thị Hằng Đào Thị Hồng Vinh 21 DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC XẾP LOẠI TT TÊN ĐỀ TÀI XẾP LOẠI 1 Hình thành các biểu tượng toán B CƠ QUAN XẾP LỌAI CẤP CẤP HUYỆN TỈNH X NĂM HỌC 2008 - 2009 học về nhận biết định hướng 2 không gian cho trẻ 4 - 5 tuổi Một số biện pháp dạy trẻ 25 - B X 2010 - 2011 3 36 tháng tuổi phát triển vốn từ Một số biện pháp gây hứng thú B X 2011 - 2012 C X 2015 - 2016 cho trẻ 5 - 6 tuổi trong hoạt 4 động làm quen với văn học Một số biện pháp giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi trường mầm non Thiệu Đô huyện Thiệu Hóa MỤC LỤC 22 NỘI DUNG Trang Mục lục 1. MỞ ĐẦU 1 1.1. Lí do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo 3 3 4 5 17 dục, với bản thân, đồng nghiệp 18 3. KẾT LUẬN - Kết luận - Kiến nghị Tài liệu tham khảo 18 20 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Modul MN2: Đặc điểm phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội, những mục tiêu và kết quả mong đợi ở trẻ mầm non về tình cảm và kĩ năng xã hội. [2] Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non, Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 23 24 SKKN một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3 4 tuổib
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (119.3 KB, 14 trang ) ĐỀ TÀI: qua các hoạt động trong ngày. Nhưng bên cạnh đó số giáo viên chưa biết cách tận dụng các cơ hội trong ngày để lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ, chưa biết chọn nội dung giáo dục phù hợp với độ tuổi của trẻ. Các gia đình thường chú trọng đến việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến việc phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ, luôn bao bọc, nuông chiều, làm hộ trẻ khiến trẻ ỷ lại, nhút nhát, thiếu tự tin không có khả năng chờ đến lượt, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, các kỹ năng trong cuộc sống rất hạn chế. Do vậy với vai trò là một giáo viên dạy lớp 3- 4 tuổi, lứa tuổi mà trẻ thể hiện cái tôi và phát triển về mặt tâm lý rất lớn cần có người định hướng và giáo 1 dục trẻ về tình cảm- kỹ năng sống để góp phần giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. Chính vì vậy mà tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để lồng ghép các nội dung giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong các hoạt động đạt hiệu quả cao và tôi đã quyết định nghiên cứu, chọn đề tài: "Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi" để thực hiện. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp Xuất phát từ vai trò quan trọng của việc “Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội” đối với trẻ, tôi thấy việc giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong giai đoạn hiện nay là một việc làm vô cùng quan trọng và có ý nghĩa. Nhưng làm thế nào để việc tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội một cách có hiệu quả? Điều này quả không dễ dàng đối với tất cả các giáo viên mầm non. Giáo dục kỹ năng sống phải được đo bằng sự vận dụng những kỹ năng đó vào trong cuộc sống hằng ngày như: Tự tin trong giao tiếp, kỹ năng giải quyết các vấn đề, kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng hợp tác chia sẻ. Giáo dục kỹ năng sống nhằm giúp trẻ phát triển hài hoà, toàn diện về nhân cách, cung cấp cho trẻ những kiến thức cần thiết về kỹ năng sống để các em sống sao cho lành mạnh và có ý nghĩa, biến những kiến thức về kỹ năng sống được cung cấp thành hành động cụ thể trong quá trình hoạt động thực tiễn vớí bản thân, với người khác, với xã hội, ứng phó với nhiều tình huống, học cách giao tiếp, ứng xử với mọi người, giải quyết mâu thuẫn trong mối quan hệ và thể hiện bản thân một cách tích cực. Với đề tài này tôi biết đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều bạn đồng nghiệp trong ngành. Đặc biệt đề tài tôi đang viết nó có những điểm mới: Tôi dành sự quan tâm và hình thành ở trẻ những kỹ năng sống. Giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện đại. Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ, cảm nhận thành những khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các tình huống khác nhau trong cuộc sống . 1.3. Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến, giải pháp Đề tài "Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi" được áp dụng ở bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở lĩnh vực nào chúng ta cũng có thể áp dụng được một cách nhẹ nhàng, thoải mái. Nhưng bản thân tôi là một giáo viên mầm non đang dạy lớp 3-4 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác trong phạm vi trường mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi đang được áp dụng cho trẻ 3-4 tuổi ở trường mầm non mà tôi đang công tác. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu. 2 Trong những năm đầu tiên của cuộc đời, đặc biệt là trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi, em nào cũng cần hình thành được một số kỹ năng, kỷ xảo, tri thức kinh nghiệm vững chắc và đầy đủ, cùng với một số thói quen đạo đức theo chuẩn mực của xã hội, đủ cho trẻ có thể cư xử trong cuộc sống hằng ngày, giao tiếp với mọi người và để người khác hiểu mình. Như chúng ta đã biết trẻ 3-4 tuổi khá hiếu động, biết bắt chước, làm theo, trẻ chưa hiểu rõ được hành động của mình đúng hay sai và như thế nào. Vì thế nên tôi luôn đặt ra câu hỏi cần cung cấp cho trẻ những gì và rèn cho trẻ những kỹ năng sống như thế nào để đạt được hiệu quả? Ở đề tài này, tôi đưa ra một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 3-4 tuổi, nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện, đồng thời còn tư vấn cho phụ huynh một số biện pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ như thế nào là tốt nhất. Năm học 2017 – 2018 tôi được Ban giám hiệu phân công phụ trách lớp 3-4 tuổi với tổng số trẻ là 33 trẻ: 16 nam, 17 nữ, trong số đó đa số trẻ chưa qua lớp nhà trẻ. Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp tôi phụ trách như sau : STT Nhóm kỹ năng xã hội cốt lõi Trẻ nhanh nhẹn, tự tin Số trẻ Tỷ lệ% Trẻ nhút nhát, chưa tự tin Số trẻ Tỷ lệ% - Kĩ năng ứng xử phù hợp 1 với những người gần gũi 8/33 24,2% 25/33 75,8% xung quanh. 2 - Kĩ năng hợp tác. 6/33 18,2% 27/33 81,8% - Kỹ năng tuân thủ các quy 3 7/33 21,2% 26/33 78,8% tắc xã hội. - Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ 4 7/33 21,2% 26/33 78,8% phép. 5 - Kỹ năng tự phục vụ. 8/33 24,2% 25/33 75,8% 6 - Kĩ năng kiểm soát cảm xúc. 6/33 18,2% 27/33 81,8% - Kỹ năng nhận thức về bản 7 10/33 30,3% 23/33 69,7% thân. Từ thực trạng đó, bản thân tôi suy nghĩ, trăn trở tìm và thử nghiệm "Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi" để giúp trẻ có kiến thức cơ bản, tạo nền tảng tốt cho quá trình học hỏi, phát triển sau này của trẻ. Khi tiến hành nghiên cứu đề tài này tôi đã gặp không ít những thuận lợi và khó khăn như sau : * Thuận lợi: 3 Ban giám hiệu luôn quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất và chuyên môn, bồi dưỡng phương pháp, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục mầm non, tạo mọi điều kiện giúp tôi thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non. Bản thân tôi có trình độ trên chuẩn, công tác trong ngành cũng đã lâu năm nên có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ. Tâm huyết với nghề, nhiệt tình, năng động trong mọi công việc. Thực hiện tốt chương trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ của Bộ giáo dục và đào tạo. Giáo viên hiểu được hoàn cảnh và điều kiện sống của trẻ ở gia đình để có biện pháp giáo dục phù hợp Một số phụ huynh nhiệt tình chia sẻ với giáo viên về tình hình của con ở nhà, thường xuyên dành thời gian trao đổi với cô giáo để cùng chăm sóc và giáo dục các con. Tuy nhiên cùng với thuận lợi, bản thân tôi còn gặp một số khó khăn sau. *Khó khăn: Về phía giáo viên: Ở trường, giáo viên chủ yếu đi sâu truyền thụ những kiến thức cho trẻ qua các giờ học, ít chú trọng đến việc rèn các kỹ năng sống cho trẻ, nên hầu hết trẻ chưa có nhiều vốn kiến thức về kỹ năng sống. Kỹ năng lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ vào các hoạt động trong ngày của giáo viên còn bộc lộ nhiều hạn chế. Về phía trẻ: Đa số trẻ chưa qua lớp nhà trẻ và trẻ được bố mẹ nuông chiều nên trẻ chưa có kỹ năng xã hội cần thiết theo độ tuổi. Về phía phụ huynh: Một số phụ huynh chưa hiểu hết được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ và chưa quan tâm đến việc dạy kỹ năng sống cho trẻ. * Nguyên nhân thực trạng Chương trình giáo dục hiện nay còn nặng về kiến thức. Bên cạnh đó áp lực về công tác chuyên môn là quá lớn, cho nên giáo viên chủ yếu tập trung thời gian, công sức để làm tốt công tác chuyên môn; ít có thời gian để nghiên cứu, tìm hiểu, sưu tầm tài liệu về kỹ năng sống. Nhiều gia đình chưa đủ hiểu tâm lý của con em mình. Chỉ quan tâm đến việc kiếm tiền, đáp ứng nhu cầu vật chất cho con em mà lãng quên việc dạy bảo con em những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như: Kỹ năng ứng xử, giao tiếp; kỹ năng tự bảo vệ... Trẻ còn nhút nhát, chưa chủ động tham gia vào các hoạt động tập thể. Những việc trẻ có thể tự giải quyết và thực hiện được nhưng trẻ lại thụ động, trong chờ và ỷ lại vào người lớn. Công tác phối kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo trong việc rèn và giáo dục tình cảm, kỹ năng cho trẻ chưa được thường xuyên. 2.2. Các giải pháp 4 Trong thực trạng đó, cũng như nhận thức được tình hình thực tế hiện nay, tôi đã suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu tìm ra những giải pháp nhằm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi như sau: Giải pháp 1: “ Lồng ghép giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ trong giờ đón trẻ và trả trẻ”. Tôi luôn rèn cho trẻ những hành vi và quy tắc ứng sử xã hội trong giờ đón trẻ như: cử chỉ, lời nói lễ phép của trẻ với mọi người, kỹ năng tự chào hỏi, tự cất đồ dùng cá nhân gọn gàng.... Ngay từ đầu năm tôi đã tập cho trẻ ý thức tự cất đồ dùng gọn gàng, ngăn nắp lúc vào lớp cũng như lúc ra về, tôi sẽ kiểm tra xem bạn nào thực hiện chưa đạt, bạn nào đã thực hiện tốt cuối ngày tôi sẽ đánh giá và nêu gương bạn thực hiện tốt, đồng thời cũng khích lệ động viên cá nhân chưa cố gắng, từ đó việc cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định không còn là “hành động” mà trở thành “ý thức”, trẻ tự thực hiện không cần phải đợi nhắc nhở hay kiểm tra. Thông qua giờ đón và trả trẻ : Tôi trò chuyện với trẻ, cho trẻ xem tranh ảnh các tình huống giáo dục kỹ năng xã hội, qua đó tạo cho trẻ một số tình huống giáo dục và khắc sâu tình cảm và các kĩ năng xã hội cho trẻ. Ví dụ: Khi cho trẻ quan sát tranh "một cậu bé đá bóng trong nhà làm vỡ lọ hoa": Tôi hỏi trẻ: Đó là hành động đúng hay sai? Với tình huống trên theo con nên làm gì để nhận lỗi? Tôi tham khảo và lắng nghe ý kiến của trẻ sau đó đưa ra ý kiến của mình để thảo luận cùng trẻ: Con có thể xin lỗi mẹ, hứa với mẹ từ nay không đá bóng ở trong nhà nữa. Ví dụ: Cho trẻ quan sát tranh bé được người khác giúp đỡ, tôi trò chuyện với trẻ: - Con đã được ai giúp đỡ bao giờ chưa? Con đã giúp đỡ ai chưa? Khi giúp đỡ ai làm một việc gì đó con có thấy vui không? Nếu được người khác giúp đỡ con sẽ làm gì? Qua đó tôi giáo dục trẻ biết nói lời cám ơn khi được người khác giúp đỡ và nhắc nhở trẻ hãy đoàn kết giúp đỡ nhau. Ví dụ: Để rèn thói quen ăn uống vệ sinh cho trẻ, tôi cho trẻ quan sát một số bức tranh có những hành động chưa đúng và trò chuyện với trẻ về hành động mà trẻ thấy trong bức tranh, qua đó giáo dục trẻ biết rửa tay trước khi ăn và không ăn những thức ăn đã rơi xuống đất. Giải pháp 2: “Lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong giờ hoạt động học” Phát triển tình cảm cho trẻ qua hoạt động khám phá: Ví dụ: Qua hoạt động phám phá theo chủ đề "Bản thân" tôi giáo dục trẻ ý thức về bản thân như cho trẻ tự giới thiệu về mình với các bạn: Tên, tuổi, giới tính, những điều bé thích, không thích. Nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với bạn bè 5 qua hoạt động khám phá "Gương mặt vui, gương mặt buồn": giúp trẻ nhận biết một số trạng thái, cảm xúc vui buồn, sợ hãi, tức giận.. Ví dụ: Qua hoạt động khám phá theo chủ đề gia đình: Khi cho trẻ quan sát một số vật dụng nguy hiểm như: ổ điện, bếp đang đun, phích nước nóng... qua đó giáo dục trẻ biết tránh một số hành động có thể gây nguy hiểm cho bản thân và người khác. Bồi dưỡng cho trẻ kinh nghiệm sống, nhân cách tốt đẹp qua những câu truyện bài thơ, tục ngữ, ca dao, đồng dao... Ví dụ: Trong bài thơ “Thỏ bông bị ốm” với nội dung “Bạn Thỏ bị đau bụng với lý do ăn thức ăn còn sống, uống nước ngoài ao” nhằm lồng ghép giáo dục kỹ năng an toàn, tự bảo vệ (không ăn thức ăn chưa được nấu chín, không ra gần bờ ao, giếng nước dễ xảy ra tai nạn), Được nghe kể chuyện là điều trẻ rất thích, do đó tôi lựa chọn câu chuyện phù hợp để lồng ghép giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ. Chẳng hạn chủ đề Bản thân, với câu chuyện “Cậu bé mũi dài” có nội dung giáo dục “tất cả các bộ phận trên cơ thể bé đều rất quan trọng”, khi đó cô chuyển tải những thông điệp quý báu “kỹ năng tự nhận thức bản thân”, hãy biết giữ gìn và bảo các bộ phận trên cơ thể mình. Ví dụ: Khi kể cho trẻ nghe các câu chuyện mang tính giáo dục tình cảm như Tích Chu, ba cô gái.. qua câu truyện tôi đặt ra những câu hỏi tình huống như: Ví dụ người thân trong gia đình mình bị ốm con sẽ chăm sóc họ như thế nào? Con sẽ làm gì để họ đỡ buồn và nhanh khoẻ?… Với chủ đề “Gia đình” thông qua câu chuyện “Chú vịt xám” tôi giáo dục kỹ năng xã hội cho trẻ: “Khi được bố mẹ cho đi công viên, siêu thị hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với bố mẹ, không được chạy lung tung để khỏi bị lạc” qua đó tôi đặt ra những câu hỏi tình huống dạy trẻ, nếu chẳng may con bị lạc thì con sẽ làm thế nào? Tôi đã cho trẻ suy nghĩ và mời trẻ đưa ra cách giải quyết, tôi lắng nghe ý kiến của trẻ, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi : Theo con làm như vậy có được không? Tại sao? Sau đó, cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất: Khi bị lạc mẹ, bé hãy bình tĩnh, không khóc và chạy lung tung mà hãy đứng yên tại chỗ bị lạc chờ vì bố, mẹ sẽ quay lại chỗ đó để tìm bé, nếu muốn nhờ người lớn gần đó giúp đỡ bé phải tìm công an hoặc những người mặc đồng phục (bảo vệ, nhân viên)ở gần chỗ đó để nhờ giúp đỡ để tìm bố mẹ. Tuyệt đối không đi theo người lạ dù người đó có hứa sẽ đưa về với bố mẹ vì có thể đó sẽ là kẻ xấu lợi dụng cơ hội đó bắt cóc hoặc làm hại bé... Rèn sự mạnh dạn, tự tin và tình yêu gia đình, bạn bè, yêu quê hương đất nước cho trẻ qua hoạt động âm nhạc hoặc các hoạt động khác diễn ra trong hoạt động học cũng vậy, tôi luôn chọn nội dung phù hợp với trẻ lớp mình, kết hợp với phương pháp dùng lời, phương pháp trực quan, trẻ được nghe, được xem hình ảnh cùng với sự giảng giải của cô, trẻ sẽ thấm nhuần ý nghĩa của cuộc sống xung quanh, từ đó trẻ tích luỹ cho mình những bài học kinh nghiệm. Hàng ngày tôi ghi 6 chép từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan hệ với cô, với bạn, ghi chép những kỹ năng trẻ đạt được trong mỗi ngày, lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để đánh giá trẻ, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các biện pháp giáo dục từng trẻ và giúp trẻ hình thành các kỹ năng xã hội. Giải pháp 3: Lồng ghép giáo dục tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ trong giờ hoạt động ngoài trời. Hoạt động ngoài trời là cũng là một hoạt động mà tôi có thể lồng ghép tích hợp nhiều kỹ năng xã hội cần thiết. Ví dụ: “Nhìn ngắm hoa đẹp” trẻ thể hiện cảm xúc vui vẻ, thoải mái, từ đó trẻ yêu thích cái đẹp, yêu thiên nhiên. Ví dụ: Khi cho trẻ lao động nhổ cỏ tưới cây, quan sát và trò chuyện về cây xanh, cây hoa, tôi sẽ trò chuyện cùng trẻ để về ích lợi của việc làm hình thành ở trẻ lòng tự hào khi được góp công sức của mình vào việc làm cho môi trường xanh - Sạch đẹp. Khi cho trẻ dạo chơi sân trường, tôi thường đặt câu hỏi với trẻ: Làm thế nào để sân trường sạch đẹp? (nhặt lá cây rơi, nhặt rác bỏ vào thùng rác, hình thành được kỹ năng ứng xử văn minh cho trẻ không những ở trường mà trẻ sẽ thực hiện việc giữ vệ sinh nhà, ở nơi công cộng. Hay trong hoạt động ngoài trời, khi trẻ chơi tự do, vừa quan sát trẻ chơi tôi vừa hướng dẫn trẻ cách chơi an toàn: Khi leo lên cầu trượt thì xếp hàng theo thứ tự, biết chờ đến lượt, không chen lấn, xô đẩy, đùa nghịch, hò hét, tuyệt đối không tranh giành đồ chơi, chơi đu quay không quay quá nhanh.... Giải pháp 4: Lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong giờ hoạt động góc. Hoạt động góc phản ánh sự sáng tạo, độc đáo của nhận thức và ngôn ngữ, nó là tác động qua lại giữa trẻ với môi trường xung quanh. Khi trẻ hoạt động góc có nghĩa là đang sống trong cuộc sống thực, trong khi chơi trẻ được đối thoại cùng nhau, trao đổi thỏa thuận, thương lượng cùng nhau, trẻ phải nói cho bạn chơi hiểu và phải hiểu lời bạn cùng chơi, từ đó làm cho trí tuệ của trẻ phát triển mạnh mẽ chịu ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển tình cảm xã hội của trẻ hướng đến cái đẹp trong giao tiếp, góp phần hình thành hành vi văn minh trong xã hội, hình thành thái độ tích cực của trẻ với bản thân. Ví dụ: Trong chủ đề “nghề nghiệp” ở góc phân vai có trò chơi “bác sĩ”, bác sĩ khám bệnh cho bệnh nhân với thái độ vui vẻ, niềm nở, y tá cấp phát thuốc và dặn bệnh nhân uống thuốc đúng giờ và ngồi chờ khám theo lượt. Tôi thường nhập vai chơi với trẻ và hướng cho cô y tá dẫn người già và trẻ nhỏ được ưu tiên đi khám trước. Có thể nói trẻ đóng vai bác sĩ đã có kinh nghiệm sống rất tốt và trẻ đã áp dụng ngay trong quá trình chơi, kỹ năng giao tiếp và ứng xử văn minh được thể hiện. 7 Ví dụ: Ở chủ đề “Giao thông” khi chơi “ Mẹ chở con đi học bằng xe máy”, yêu cầu trẻ phải đội mũ bảo hiểm, qua đó tôi dạy trẻ cách đội, cách gài dây, thao tác lặp đi lặp lại 2- 3 lần, từ đó hình thành kỹ năng tự phục vụ cho trẻ. Hoặc với trò chơi “Đi ô tô” tôi cũng chú ý xem cách thể hiện của trẻ để có những gợi mở kịp thời như : Các bác đã thắt dây an toàn chưa, đừng thò đầu, thò tay ra ngoài khi xe đang chạy nhé. Với nhóm “ Nấu ăn” , tôi cũng lưu ý đến những thao tác mà trẻ thể hiện vai của mình : Ví dụ : Bắc nồi lên bếp ga đặt đã đúng giữa bếp chưa? Nếu không sẽ dễ đổ và xảy ra tai nạn, nấu xong phải nhớ tắt bếp, bắc nồi phải dùng cái lót tay để không bị bỏng. Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo nhỡ tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra . Tôi đã đưa tình huống : “Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?” Qua tình huống này tôi dạy trẻ : Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, hãy hét to để báo với người nhà và những người xung quang có thể nghe thấy. Nếu không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm. Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách cho trẻ thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã có để tìm cách giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án tối ưu nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm mà tôi dạy trẻ. Thông qua hoạt động đó cũng giúp trẻ có sự tư duy lôgíc, biết cách diễn đạt suy nghĩ của mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống. Ví dụ: Với nhóm bán hàng: Tôi rèn kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép cho trẻ, rèn trẻ đưa đón đồ dùng cho bạn bằng 2 tay, rèn tinh thần đoàn kết khi chơi, khi chơi không ném đồ chơi bừa bãi, chơi xong giáo dục trẻ có ý thức cất đồ dùng, đồ chơi gọn gàng. Với chủ đề “Gia đình” dạy trẻ kỹ năng chia sẻ, thể hiện sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, ví dụ như: Gọi điện thoại hỏi thăm, chăm sóc ông bà, gia đình cùng nhau đi du lịch, thăm hỏi lẫn nhau lúc ốm đau.. Hoạt động vui chơi diễn ra trong thời gian tương đối dài (40 phút), có rất nhiều tình huống xảy ra, tôi luôn bao quát và kịp thời can thiệp để điều chỉnh hành vi, giúp trẻ có thói quen tốt, biết được điều gì nên làm, điều gì không nên làm, lâu dần những thói quen tốt, những hành vi đẹp sẽ được tích luỹ và trở thành kỹ năng xã hội đối với trẻ. Một đứa trẻ nếu thiếu kỹ năng tự phục vụ sẽ dẫn đến lười biếng, thụ động và khó khăn khi tham gia vào các hoạt động tập thể. Thực hiện kế hoạch chỉ đạo 8 chuyên môn của Phòng giáo dục và kế hoạch chuyên môn của nhà trường đã xác định mục tiêu và xây dựng kế hoạch về giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ trong năm học, tôi luôn bám sát và rèn cho trẻ các kỹ năng tự phục vụ theo tuần. Giải pháp 5: Lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong giờ ăn ngủ, vệ sinh. Trong giờ ăn, ngủ, vệ sinh, kỹ năng tự phục vụ được rèn luyện, được giáo dục thường xuyên nhất. Ngay từ đầu năm học tôi đã dạy trẻ biết xả nước thì phải giữ gìn quần áo chân tay sạch sẽ, trước khi ăn là phải rửa tay, lau mặt. Dạy trẻ có những hành vi văn hóa trong ăn uống, qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rữa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn uống, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm ảnh hưởng đến người xung quanh. Ăn xong trẻ giúp cô lau bàn, cất ghế. Khi trẻ ngủ: Rèn cho trẻ nền nếp khi ngủ, không nói chuyện, không nằm sấp, không cầm đồ chơi trong tay, khi ngủ dậy giúp cô gập thảm, cất gối... Cứ như thế ngày này qua ngày khác, lâu dần trẻ tự thực hiện thành nề nếp mà không cần tôi phải nhắc nhở. Những kỹ năng ấy không những được trẻ thực hiện ở trường mà còn thực hiện ở nhà, hay ở bất cứ đâu khi trẻ đi đến. Giải pháp 6: Lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ trong hoạt động nêu gương bé ngoan trong ngày, trong tuần. Với cách làm này tôi giúp trẻ nhút nhát, thụ động mạnh dạn tự tin hơn với mọi hoạt động trong ngày. Bản thân trẻ rất quan tâm tới: “Bảng bé ngoan” khi trẻ được lên cắm cờ trẻ sẽ rất phấn khởi, tự hào với các bạn bè, mong chờ được khoe với bố mẹ vào mỗi buổi chiều, báo cáo lại kết quả vì sao mình được lên cắm cờ cho bố mẹ biết. Từ đó tôi đã dần tạo cho trẻ tính mạnh dạn tự tin trong giao tiếp với bạn bè, biết giúp đỡ cô, biết làm việc tốt với bản thân và người khác để được công nhận. Tôi sẽ đưa ra các tiêu chí được lên cắm cờ: chăm giơ tay phát biểu, biết giúp đỡ cô và bạn bè, mạnh dạn tự tin mọi hoạt động trong lớp học biết tự phục vụ bản thân… Và tùy thuộc vào đối tượng mà tiêu chí đó có được cô và các bạn công nhận hay không. Với cách làm này trẻ sẽ luôn vui vẻ, tự tin, phấn đấu để cuối ngày được lên cắm cờ từ đó luôn diễn ra sự cạnh tranh rất lành mạnh giữa các trẻ. Kết quả giúp trẻ tự có nhu cầu hoàn thiện bản thân cao, trẻ sẽ mạnh dạn tự tin hơn trong các trong các hoạt động trong ngày, dần dần thói quen tốt nảy sinh trở thành một nhu cầu, một kỹ năng sống tốt của trẻ. Giải pháp 7: Trao đổi, hướng dẫn phụ huynh nội dung và cách giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ. Cha mẹ là tấm gương đầu tiên cho trẻ học tập những thói quen tốt. Việc phối hợp với phụ huynh trong giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ là vô cùng 9 cần thiết. Trong các buổi đón trẻ tôi thường trao đổi những nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện và mang tính thuyết phục, tôi thường xuyên trao đổi những kỹ năng tự phục vụ trong tuần cho cha mẹ trẻ biết để cùng phối hợp rèn trẻ đạt hiệu quả cao nhất, tôi luôn khuyến khích phụ huynh tạo điều kiện để trẻ tự phục vụ bản thân: rửa mặt, đánh răng, thay quần áo, tự chọn quần áo, đồ dùng cá nhân chuẩn bị đi học,…nhắc nhở phụ huynh cần dạy trẻ những kỹ năng như: Ghi nhớ số điện thoại của bố, mẹ, địa chỉ gia đình để trẻ có thể tự bảo vệ bản thân khi gặp nguy hiểm. Phụ huynh hãy cho trẻ được chơi, bày đồ chơi, không cấm đoán trẻ, lúc này cần thiết nhất là dạy trẻ phải tự cất đồ chơi hoặc ba mẹ cùng cất với trẻ, tuyệt đối không nên làm thay cho trẻ. Hãy cho trẻ cùng tham gia công việc trong gia đình, nêu lên hiểu biết và suy nghĩ của mình, từ đó sẽ có hướng điều chỉnh kỹ năng xã hội phù hợp với trẻ 3-4 tuổi. Tôi tuyên truyền phụ huynh cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trường. Cha mẹ nên tham gia vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà trường và dự một số giờ học, dự các hoạt động ngoại khoá, chỉ bằng cách đó thôi cha mẹ đã giúp trẻ hiểu rằng học là phải học cả đời. Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực và đừng bao giờ phá vở suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ. Trong gia đình, việc dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống rất cần thiết. Để trẻ có được những kỹ xảo, thói quen sử dụng đồ dùng một cách chính xác và thuần thục và khéo léo, không chỉ đòi hỏi trẻ phải thường xuyên luyện tập, mà còn phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những mẫu hành vi văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những người xung quanh trẻ. Tôi tuyên truyền để phụ huynh hiểu giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ hiện nay là điều mà mỗi cá nhân, bậc làm cha, làm mẹ đều phải quan tâm, tuyên truyền để họ hiểu điều quan trọng trong việc rèn luyện giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội chính là việc “không nên cấm đoán trẻ làm mà hãy dạy trẻ cách thực hiện chúng”. Cô giáo, cha mẹ là tấm gương, bằng việc làm đơn giản, gần gũi hàng ngày mà dạy kỹ năng xã hội cho trẻ. 2.3. Kết quả đạt được: Sau khi áp dụng "Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi" trong năm học 2017 – 2018 tôi đã thu được đết quả như sau: * Đối với giáo viên: 10 Giáo viên có thêm nhiều kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ. Giáo viên yên tâm, phấn khởi hơn khi tổ chức các hoạt động trong ngày mà không cần lo lắng e dè mỗi khi có Ban giám hiệu dự giờ thăm lớp hay đón đoàn thanh tra kiểm tra hoặc tham gia vào các hoạt động kỷ niệm ngày hội ngày lễ nào đó. * Đối với phụ huynh: Phụ huynh hưởng ứng, thường xuyên trao đổi và cùng phối kết hợp với giáo viên để cùng giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ và rất tin tưởng cô giáo bởi họ tự nhận thấy rõ sự tiến bộ của con mình. Một số phụ huynh trước đây không hài lòng khi cô giáo giao cho trẻ làm những việc vừa sức và một số kỹ năng tự phục vụ, nay họ đã nhận thức được vấn đề và đã rất nhiệt tình phối hợp với giáo viên và rất yên tâm khi đưa con đến lớp. Giao tiếp giữa bố mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít la mắng trẻ, thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ, phân việc cho trẻ, không cưng phụng trẻ thái quá. * Đối với trẻ: Sau khi tiến hành những giải pháp trên tôi thấy trẻ đã có kỹ năng xã hội cần thiết phù hợp với độ tuổi. Trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tự tin, mạnh dạn. Trẻ lớp tôi có sự chuyển biến rõ nét về việc hình thành các kỹ năng giao tiếp, hợp tác làm việc theo nhóm, biết chia sẻ, cư xử với nhau một cách thân thiện và phát triển những phẩm chất tốt đẹp như: Tính kiên trì, tính trung thực, biết nhường nhịn…Trẻ tự tin tham gia vào các hoạt động của trường, lớp. Tỏ thái độ với hành vi đúng- sai, tốt- xấu, biết quan tâm bảo vệ môi trường. So với đầu năm, các nhóm kĩ năng xã hội của trẻ đã tiến bộ rõ rệt: TT 1 2 3 4 5 6 7 Trẻ nhanh nhẹn, tự Trẻ nhút nhát chưa, tin tự tin Nhóm kỹ năng xã hội cốt lõi - Kỹ năng ứng xử phù hợp với những người gần gũi xung quanh. - Kỹ năng hợp tác. - Kỹ năng tuân thủ các quy tắc xã hội. - Kỹ năng giao tiếp lịch sự, lễ phép. - Kỹ năng tự phục vụ. - Kỹ năng kiểm soát cảm xúc. - Kỹ năng nhận thức về bản thân. 11 Số trẻ Tỷ lệ% Số trẻ Tỷ lệ% 24/33 72,7/% 9/33 27,3% 25/33 75,8% 8/33 24,2% 26/33 78,8% 7/33 21,2% 27/33 81,8% 6/33 18,2% 28/33 84,8% 5/33 15,2% 27/33 81,8% 6/33 18,2% 28/33 84,8% 5/33 15,2% 3. PHẦN KẾT LUẬN 3.1. Ý nghĩa của đề tài, sáng kiến, giải pháp Sau một thời gian nghiên cứu tìm ra "Một số kinh nghiệm tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi" tôi thấy rằng : Trẻ em được giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội tốt thì sẽ giúp trẻ mạnh dạn tự tin hơn, giúp trẻ có khả năng thích nghi và thành công trong cuộc sống dễ dàng hơn. Giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ là một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết. Điều đó giúp cho trẻ tự tin, chủ động xử lý linh hoạt các tình huống trong cuộc sống. Thực tế phát triển tình cảm kỹ năng xã hội của trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo bé chỉ đơn giản là giao tiếp tốt, biết vui chơi với bạn, biết xin lỗi hoặc cảm ơn đúng lúc, để thích nghi với môi trường khác nhau….Một đứa trẻ chờ đến lượt chơi sẽ là người biết kiên nhẫn, một đứa trẻ được tập thích nghi với đám đông sẽ trở thành người biết tự chủ và tự tin sau này. Đó chính là những lợi ích về lâu dài mà ngày nay chúng ta quan tâm nhiều hơn đến việc trang bị kỹ năng xã hội cho con ngay từ tuổi mầm non. Cũng cần nói thêm rằng trẻ nhỏ chỉ có thể tích luỹ kỹ năng xã hội thông qua những trải nghiệm thực tế, trong mỗi đứa trẻ đều có những tài năng tiềm ẩn, sự chuẩn bị kỹ càng từ lúc đầu đời chính là chìa khoá thành công cho tương lai mỗi cháu. Chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ là nền tảng cho quá trình học tập suốt đời của trẻ. Là giáo viên mầm non chúng ta hãy luôn khuyến khích trẻ mạnh dạn tham gia các hoạt động, tự tin vào bản thân, đồng thời, khuyến khích trẻ khi tham gia vào trò chơi, cần biết cải tiến, sáng tạo các cách chơi và cố gắng đạt mục đích, đây chính là những kỹ năng cơ bản để sống và làm việc sau này. Thông qua việc nghiên cứu đề tài cho thấy để giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo bé giáo viên phải xác định được được mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc hình thành tình cảm và các kỹ năng xã hội cho trẻ trong mọi hoạt động. Bên cạnh những lời nói khích lệ nêu gương, khuyến khích những hành vi, lời nói tốt của trẻ. Các bậc làm cha mẹ, cô giáo, những người lớn cần nhẹ nhàng, khéo léo khi giáo dục tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ, không nên hạ thấp khả năng của trẻ, không dọa nạt hay bắt trẻ phải làm những việc quá sức của trẻ. Ngoài lòng yêu nghề mến trẻ, người giáo viên phải có năng lực sư phạm, trình độ chuyên môn, biết vận dụng những lý luận vào thực tế và có lòng kiên trì, kiên nhẫn trong công việc, có sự quan tâm đến đặc điểm của từng cá nhân trẻ. Giáo viên cần phải là người có kỹ năng xã hội tốt và luôn là tấm gương sáng cho trẻ noi theo. 12 Tích cực trau dồi học hỏi, tự bồi dưỡng kiến thức qua sách báo, các phương tiện thông tin đại chúng, internet, qua bạn bè, đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn, làm phong phú vốn sống và vốn hiểu biết của mình về nhiều lĩnh vực. Đó là những bài học kinh nghiệm mà tôi đã rút ra trong quá trình quan sát và dạy trẻ. 3.2. Kiến nghị đề xuất Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy song để ngày càng nâng cao chất lượng giáo dục tình cảm- kỹ năng xã hội cho trẻ ở các trường mầm non nói chung và trường mầm non nơi tôi giảng dạy nói riêng. Tôi xin mạnh dạn đề xuất thêm một số ý kiến như sau: *Đối với Ban Giám hiệu: Ban Giám hiệu luôn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề giáo dục tình cảm- kỹ năng xã hội để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong việc dạy trẻ. * Đối với giáo viên: Trong quá trình lồng ghép tổ chức các hoạt động giáo dục tình cảm- kỹ năng xã hội cho trẻ, giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo. Thường xuyên thay đổi các hình thức và sử dụng các thủ thuật, giúp trẻ hứng thú và hoạt động một cách tích cực. Biết vận dụng biện pháp lồng ghép một cách khoa học, nhẹ nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt động nhận thức về tình cảm- kỷ năng sống cho trẻ. Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức. *Đối với phụ huynh: Đưa đón con em đi học đúng giờ và chuyên cần để đảm bảo trẻ được tiếp thu kiến thức một cách có hệ thống, liên tục. Phụ huynh cần trao đổi, phối hợp với giáo viên trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ để có biện pháp giáo dục mềm dẻo, phù hợp với trẻ ở nhà. Phụ huynh cần tạo điều kiện giúp đỡ cho giáo viên trong việc sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để phục vụ cho việc làm đồ dùng đồ chơi phát huy được khả năng sáng tạo của trẻ. Trên đây là một số bài học kinh nghiệm mà bản thân tôi đúc rút ra từ tình hình thực tế giảng dạy. Tuy nhiên bài sáng kiến kinh nghiệm của tôi cũng không tránh khỏi những hạn chế, kính mong sự góp ý, giúp đỡ của hội đồng sư phạm nhà trường, bạn bè đồng nghiệp, phòng giáo dục đào tạo để tôi có nhiều kinh nghiệm hơn trong công tác giảng dạy. Tôi xin chân thành cảm ơn! 13 14 Skkn một số biện pháp giúp gv giáo dục phát triển tình cảm knxh cho trẻ mầm non
THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN Tải về bản full Một số biện pháp tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kỹ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A3 trường Mầm non Phục LinhNgày đăng:14/05/2021 - 08:30 Hiện nay hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ chưa thực sự được quan tâm đúng mức. Giáo viên còn chưa nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, còn thiếu kĩ năng giáo dục và truyền đạt nhằm phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ. Cũng bởi việc giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ là một hoạt động chiếm thời lượng ít, những hoạt động, giờ học chuyên biệt (những hoạt động chỉ nhằm vào việc giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội) không nhiều, chủ yếu được lồng ghép trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ nên nhiều khi giáo viên chỉ đưa ra một cách qua loa, sơ sài, chưa chú trọng xây dựng kế hoạch cụ thể. Cùng với đó là việc nhiều bậc phụ huynh vì bận rộn với công việc đã sẵn sàng bỏ mặc cho con chơi với điện thoại, tivi thay vì trò chuyện, thể hiện cử chỉ yêu thương, làm người bạn của con. Điều đó đã khiến cho tình cảm, mối quan hệ của trẻ với người thân trở nên mờ nhạt, cũng vô tình khiến cho trẻ thiếu hụt đi những kỹ năng xã hội cần thiết được hình thành nếu trẻ được thực hành và trải nghiệm. Thấy được thực tế trên, cũng như nhận thức đúng đắn về vai trò quan trọng của việc giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ mẫu giáo nói chung và đối với trẻ mẫu giáo 5 tuổi nói riêng, là một giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo 5 tuổi, bản thân tôi mong muốn được tìm ra những biện pháp nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ, nhằm chuẩn bị tốt nhất để trẻ tự tin bước vào lớp Một. Vì vậy tôi đã mạnh dạn đưa ra sáng kiến “Một số biện pháp tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A3 trường mầm non Phục Linh”. Bảng khảo sát đầu năm
Dựa vào bảng khảo sát tôi nhận thấy: Tỷ lệ trẻ có kĩ năng nhận thức về bản thân còn thấp; nhiều trẻ chưa biết ứng xử phù hợp với những người xung quanh; chưa biết hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ; chưa biết tuân thủ một số quy tắc xã hội; chưa có kĩ năng tự phục vụ bản thân, đặc biệt kĩ năng kiểm soát cảm xúc còn hạn chế. Trước thực trạng nói trên, tôi đưa ra một số biện pháp tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ và phối hợp sử dụng các biện pháp này một cách linh hoạt để đạt được hiệu quả cao nhất. Một số biện pháp tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A3 trường mầm non Phục Linh. * Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ một cách chi tiết. * Biện pháp 2: Tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội thông qua các hoạt động trong các giờ sinh hoạt. (Hình ảnh 1, 2: Trẻ chuẩn bị đồ dùng cho giờ ngủ) * Biện pháp 3: Tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội thông qua trò chơi. (Hình ảnh 3,4, 5, 6: Trẻ chơi trong các góc chơi) (Hình ảnh 7,8: Trẻ chơi trò chơi “Chạy tiếp cờ”, “Đua thuyền”) * Biện pháp 4: Tích hợp nội dung giáo dục phát triển tình cảm, kĩ năng xã hội thông qua hoạt động học. (Hình ảnh 9: Hoạt động học làm quen với chữ cái) (Hình ảnh 10: Hoạt động học âm nhạc) * Biện pháp 5: Giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội thông qua việc cho trẻ tham gia vào các ngày hội, ngày lễ Hình ảnh 11, 12: Trẻ tham gia Hội khỏe măng non Hình ảnh 13, 14: Trẻ tham gia Tết trung thu, tết Hàn thực. * Biện pháp 6: Giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội thông qua việc tạo các tình huống cụ thể. * Biện pháp 7: Giáo giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ thông qua hoạt động lao động Hình ảnh 15, 16: Trẻ tham gia hoạt động lao động Hình ảnh 17: Trẻ lao động tự phục vụ và giúp đỡ bố mẹ tại nhà Hiệu quả của sáng kiến: Sau thời gian nghiên cứu, áp dụng những biện pháp trên để giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ của lớp, tôi đã nhận được kết quả tương đối khả quan. Mặc dù có thời gian trẻ phải nghỉ phòng dịch, nhưng nhờ việc giữ được liên lạc thường xuyên với phụ huynh tôi vẫn trao đổi, theo dõi, ghi chép đầy đủ những phản hồi từ phía phụ huynh về sự thay đổi của trẻ khi tôi nghiên cứu và ứng dụng sáng kiến này. Khi trẻ trở lại trường tôi tiếp tục áp dụng các biện pháp trên và đã tiến hành kiểm tra, khảo sát lại những nội dung trong bảng đối chứng tôi khảo sát đầu năm. Tôi đã thu được kết quả có sự thay đỗi rõ rệt của trẻ trong bảng sau: Bảng khảo sát cuối năm
So sánh giữa kết quả khảo sát đầu năm với kết quả đánh giá sau khi áp dụng sáng kiến, có thể thấy rõ trẻ có những sự tiến bộ đáng kể, thể hiện rõ trong bảng khảo sát, tỷ lệ trẻ đạt được mục tiêu giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội tăng lên rất nhiều. Với kết quả đạt được như trên đã chứng minh các biện pháp tôi đưa ra là phù hợp tại lớp 5 tuổi A3 trường Mầm non Phục Linh và có thể áp dụng cho tất cả các lớp mẫu giáo 5 tuổi khác trong nhà trường cũng như các trường mầm non có cùng điều kiện áp dụng sáng kiến. Tuy nhiên trong đó sự tâm huyết, nhiệt tình, sự sáng tạo của giáo viên phụ trách sẽ là một trong những yếu tố quyết định đến việc áp dụng thành công sáng kiến này. Trên đây là nội dung sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp tích hợp giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội cho trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A3 trường mầm non Phục Linh”.
|
