Đồ thị hàm số lớp 9 bài tập

Kho bài tập hàm số bậc nhất lớp 9 đa dạng dưới đây giúp các bạn cũng cố kiến thức về hàm số bậc nhất ôn thi vào 10. Tại đây pqt.edu.vn cũng trình bày lý thuyết cần nắm để làm tốt các bài tập về hàm số bậc nhất y = ax + b

Xem thêm: Dạng bài toán chuyển động của vật kèm bài tập có đáp án

1. Định nghĩa hàm số bậc nhất

Hàm số bậc nhất là hàm số có dạng y = ax + b trong đó a, b là các số cho trước và a ≠ 0.

Khi b = 0 hàm số có dạng y = ax.

2. Điều kiện của hàm số bậc nhất Hàm số bậc nhất y = ax + b xác định với mọi giá trị của x thuộc R

3. Tính chất đồng biến nghịch biến của hàm bậc nhất – Hàm số bậc nhất đồng biến trên R nếu a > 0 – Hàm số bậc nhất nghịch biến trên R nếu a < 0

4. Đồ thị của hàm số bậc nhất

Đồ thị hàm số y = ax + b (a ≠ 0.) là một đường thẳng có hệ số góc bằng a

Đồ thị của hàm số y = ax + b, (a≠0) là một đường thẳng cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng b, song song với đường thẳng y = ax nếu b≠0 và trùng với đường thẳng y = ax nếu b=0.

Lưu ý rằng đồ thị của hàm số bậc nhất y = ax + b, (a≠0) còn được gọi là đường thẳng y = ax + b, b được gọi là tung độ gốc của đường thẳng.

5. Sự tương giao của đồ thị hàm số bậc nhất

Cho hai đường thẳng (d1): y = ax + b và (d’): y = a’x + b’

– (d) // (d’) tương đương a = a’ và b ≠ b’

– (d) cắt (d’) tương đương a = a’

– (d) trùng (d’) tương đương a = a’ và b = b’

Các dạng toán thường gặp về hàm số bậc nhất

Dạng 1. Xác định tọa độ giao điểm.

Để tìm điểm M(x0;y0) là giao điểm của đường thẳng (d): y = kx + h và (d’): y = k’x + h’ thì ta giải hệ phương trình của 2 đường thẳng đó.

Dạng 2. Hàm số bậc nhất chứa tham số m

– Tìm m để hai đường thẳng (d), (d’) thỏa mãn điều kiện song song, vuông góc, trùng nhau

– Tìm m để các đường thẳng thỏa mãn điều kiện đồng quy

– Tìm m để đường thẳng (d) thỏa mãn điều kiện về khoảng cách

– Tìm m để đường thẳng (d) cắt hai trục tọa độ thỏa mãn điều kiện về tam giác.

Dạng 3. Tương giao giữa đồ thị hàm số bậc nhất và hàm số y = ax2 (a ≠ 0)

Ngoài ra tại Đề cương ôn thi vào 10 môn toán bạn cũng có thể tìm thấy chuyên đề về hàm số bậc nhất này và các chuyên đề quan trọng khác trong ôn thi toán vào 10

Bài tập hàm số bậc nhất lớp 9

Các bài tập hàm số bậc nhất y = ax + b (a ≠ 0) dưới đây sẽ được chúng tôi cập nhật liên tục các dạng bài mới phong phú hơn giúp bạn đọc có nguồn tham khảo thật sự hữu ích

Về hướng dẫn giải các câu hỏi đó mời bạn xem ở trên kênh Youtube sẽ sinh động hơn

Ngoài ra tại website pqt.edu.vn có rất nhiều tài liệu thiết thực các môn học của chương trình THCS, mời bạn nán lại tham khảo thêm.

Ví dụ chuyên mục có thể bạn quan tâm là: Đề thi toán vào 10

Dưới đây là file pdf lý thuyết và bài tập hàm số bậc nhất, để tải file word vui lòng chọn nút download bên dưới cùng của bài này

Như các em đã biết, hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức y = ax + b trong đó a, b là các số cho trước và a khác 0. Đặc biệt, khi b = 0 thì hàm số có dạng y = ax.

Vậy hàm số bậc nhất có các dạng bài tập như thế nào? cách giải các dạng bài tập hàm số bậc nhất ra sao? chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết qua các bài tập vận dụng có lời giải trong bài viết này.

» Đừng bỏ lỡ: Cách xác định a, b để đồ thị hàm số y = ax + b đi qua hai điểm nhanh và chính xác

9. Hàm số bậc nhất - kiến thức cần nhớ

1. Định nghĩa hàm số bậc nhất

- Hàm số bậc nhất là hàm số được cho bởi công thức y = ax + b trong đó a; b là các số cho trước và a ≠ 0. Đặc biệt, khi b = 0 thì hàm có dạng y = ax.

2. Tính chất hàm số bậc nhất

• Hàm số bậc nhất y = ax + b (a ≠ 0) xác định với mọi giá trị của x ∈ R và;

- Đồng biến trên R khi a > 0

- Nghịch biến trên R khi a <0

3. Đồ thị của hàm số bậc nhất

• Đồ thị của hàm số y = ax + b (a ≠ 0) là một đường thẳng

- Cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng b

- Song song với đường thẳng y = ax nếu b ≠ 0 và trùng với đường thẳng y = ax nếu b = 0. - Số a gọi là hệ số góc, số b gọi là tung độ gốc của đường thẳng.

4. Góc tạo bởi đồ thị hàm số bậc nhất và trục Ox

• Gọi α là góc tạo bởi đường thẳng y = ax + b (a ≠ 0) và trục Ox.

- Nếu α > 0 thì tanα = a; (góc tạo bởi hàm số và Ox là góc nhọn)

- Nếu α < 0 ta đặt β = 1800 - α, khi đó tanβ =|α|; (góc tạo bởi hàm số và Ox là góc tù).

Tính β rồi suy ra α = 1800 - β.

5. Vị trí tương đối của hai đường thẳng, đường thẳng và parabol.

• Cho các đường thẳng (d): y = ax + b (a ≠ 0) và (d'): y = a'x + b' (a' ≠ 0) khi đó :

(d) X (d') ⇔ a ≠ a'

(d) // (d') ⇔ a = a' và b ≠ b'

(d) ≡ (d') ⇔ a = a' và b = b'

(d) ⊥ (d') ⇔ a.a' = -1

\> Lưu ý: Các ký hiệu: X là cắt; // là song song; ≡ là trùng; ⊥ là vuông góc.

II. Bài tập hàm số bậc nhất một ẩn có lời giải

* Bài tập 1: Viết phương trình đường thẳng (d) đi qua điểm M(1;2) và có hệ số góc là 3.

* Lời giải:

- Phương trình đường thẳng có hệ số góc 3 (tức a = 3) có phương trình dạng: y = 3x + b.

- Vì phương trình này đi qua điểm M(1;2) nên có: 2 = 3.1 + b ⇔ b = 2 - 3 ⇔ b = -1.

Vậy phương trình đường thẳng cần tìm là: y = 3x - 1

* Bài tập 2: Cho đường thẳng (d1): y = -x + 2 và đường thẳng (d2): y = 2x + m - 3. Xác định m để (d1) cắt (d2) tại điểm nằm trên trục hoành.

* Lời giải:

- Ta thấy (d1) luôn cắt (d2) vì a1 = -1 ≠ a2 = 2.

- Đường thẳng d1: y = -x + 2 cắt trục hoành (y = 0) nên có: 0 = -x + 2 ⇒ x = 2

Vậy d1 cắt trục hoành tại điểm (2;0)

- Đường thẳng d2: y = 2x + m - 3 cắt trục hoành (y=0) nên có; 0 = 2x + m - 3

⇒ 2x = -m + 3 ⇒ x = (-m + 3)/2

Vậy d2 cắt trục hoành tại điểm

⇒ Để d1 cắt d2 tại một điểm trên trục hoành thì:

Với m = -1 thì d2 có phương trình: y = 2x - 4.

Khi đó hai đường thẳng y = -x + 2 và đường thẳng y = 2x - 4 cắt nhau tại một điểm có tọa độ (2;0) nằm trên trục hoành.

* Bài tập 3: Cho các hàm số y = 2mx + m + 1 (1) và hàm số y = (m - 1)x + 3 (2)

1. Xác định m để hàm số (1) đồng biến, hàm số (2) nghịch biến.

2. Xác định m để đồ thị hàm số (1) song song với đồ thị hàm số (2)

3. Chứng minh rằng đồ thị (d) của hàm số (1) luôn đi qua 1 điểm cố định với mọi giá trị của m.

* Lời giải:

1. Xác định m để hàm số (1) đồng biến, hàm số (2) nghịch biến.

- Hàm số (1) đồng biến (tức a > 0) ⇔ 2m > 0 ⇔ m > 0

- Hàm số (2) nghịch biến (tức a < 0) ⇔ m - 1 < 0 ⇔ m < 1

⇒ Để hàm số (1) đồng biến và hàm số (2) nghịch biến thì m thỏa: 0 < m < 1.

2. Xác định m để đồ thị hàm số (1) song song với đồ thị hàm số (2)

- Để đồ thị của hàm số (1) // (2) thì:

3. Chứng minh rằng đồ thị (d) của hàm số (1) luôn đi qua 1 điểm cố định với mọi giá trị của m.

- Viết lại hàm số (1) như sau: y = m(2x + 1) + 1, ta thấy:

Với mọi giá trị của m, khi x = -1/2 thì y = 1.

→ Vậy đồ thị (d) của hàm số (1) luôn đi qua 1 điểm cố định là điểm M(-1/2; 1)

* Bài tập 4: Cho hàm số y = (m - 3)x + m + 2 (1)

1. Tìm m để đồ thị (d) cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng -3

2. Tìm m để đồ thị (d) song song với đường thẳng (d1): y = -2x + 1

3. Tìm m để đồ thị (d) vuông góc với đường thẳng (d2): y = 2x - 5

* Lời giải:

1. Tìm m để đồ thị (d) cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng -3

• Để đồ thị hàm số y = (m - 3)x + m + 2 cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng -3, tức là x = 0; y = -3 nên có:

- 3 = (m - 3).0 + m + 2 ⇒ m = - 5.

→ Vậy với m = - 5 thì đồ thị hàm số (d) cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng -3.

2. Tìm m để đồ thị (d) song song với đường thẳng (d1): y = -2x + 1.

• Để đồ thị hàm số (d): y = (m - 3)x + m + 2 song song với đường thẳng (d1): y = -2x + 1 thì:

Với a' là hệ số góc của (d1) b' là tung độ góc của (d1).

→ Vậy với m = 1 thì đồ thị hàm số (d) // (d1): y = -2x + 1.

3. Tìm m để đồ thị (d) vuông góc với đường thẳng y = 2x - 5

• Để đồ thị hàm số (d): y = (m - 3)x + m + 2 vuông góc với đường thẳng y = 2x - 5 thì:

Với a' là hệ số góc của (d2).

→ Vậy với m = 5/2 thì đồ thị hàm số (d) ⊥ (d2): y = 2x - 5.

* Bài tập 5: Cho hàm số y = 2x + m. (1)

1. Xác định giá trị của m để hàm số đi qua điểm A(-1;3)

2. Xác định m để đồ thị hàm số (1) cắt đồ thì hàm số y = 3x - 2 trong góc phần tư thứ IV.

* Lời giải:

1. Để đồ thị hàm số y = 2x + m đi qua điểm A(-1;3) thì:

3 = 2.(-1) + m ⇔ m = 3 + 2 ⇔ m = 5.

Vậy mới m = 5 thì đồ thị hàm số y = 2x + m đi qua điểm A(-1;3).

2. Tọa độ giao điểm của đồ thị hàm số y = 2x + m với đồ thị hàm số y = 3x - 2 là nghiệm của hệ phương trình:

- Vậy tọa độ giao điểm của đồ thị hàm số y = 2x + m với đồ thị hàm số y = 3x - 2 là (m+2;3m+4)

- Để tọa độ giao điểm này nằm trong góc phần tư thứ IV thì:

Vậy với -2

* Bài tập 6: Xác định hàm số y = ax + b biết đồ thị (d) của nó đi qua điểm A(4;0) và B(0;3). Khi đó hãy tính:

1. Vẽ đồ thị hàm số (d) vừa tìm được và tính góc α tạo bởi đường thẳng (d) và trục Ox.

2. Khoảng cách từ gốc tọa độ O đến đường thẳng (d)

3. Tính diện tích tam giác OAB

* Lời giải:

1. Vì (d) đi qua A(4;0) nên tọa độ A phải thỏa mãn phương trình y = ax + b, tức là: 0 = 4a + b; (1)

Tương tự (d) đi qua B(0;3) nên tọa độ B phải thỏa mãn phương trình y = ax + b, tức là: 3 = a.0 + b ⇒ b = 3.